Merkez Bankası'nın verilerine göre Mart ayı ödemeler dengesi 2,12 milyar dolar gerileyerek 3,32 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiş.
Altın ve enerji hariç cari işlemler açığı 319 milyon dolara kadar iniyor. Aylık düşüş sonrası yıllık bazda toplam cari açık oranı da 36 milyar dolar seviyesine gelmiş.
Düşüşte iki faktör etkili olmuş; Birincisi dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 1.396 milyon ABD doları azalarak 2.959 milyon ABD dolarına gerilemesi, ikincisi ise hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin 374 milyon ABD doları artarak 767 milyon ABD dolarına yükselmesi. Kısmen birincil gelir dengesi açığından gelen katkıyı da ekleyelim diğer iki faktörün yanına.
Yukarıda özetlediğim rakamlar kısaca döviz açığını ifade ediyor. Dolayısıyla yıllık düzeyde 36 milyar dolar açığımız var ve bunu finanse etmemiz gerekiyor.
İktisat yazınında cari açığın milli gelire oranı için yüzde 5 sınırı kırmızı çizgi olarak genel kabul görür. Son verilere göre sınırda olduğumuzu söyleyebiliriz.
KALİTESİ DE ÖNEMLİ FAKTÖR
Cari açığın ekonomi açısından tolere edilebilmesi ise açığın finansmanına bağlı oluyor. Tabi cari açık finansmanının kalitesi de diğer önemli bir faktör.
Yani iş finanse edilmesiyle bitmiyor, nasıl finanse olduğu sorusu da gerek ekonomi gerekse piyasa aktörlerini yakından ilgilendiriyor. Medya yakıştırmasıyla buna "açığın finansman kalitesi" deniyor. Açığın finansmanı doğrudan yabancı sermaye ve sıcak para ile yapılıyor. Finansman komposizyonunda doğrudan yabancı sermaye ağırlıkta olursa kaliteli, mali piyasalara gelen sıcak para ağırlıkta olursa riskli finansman tanısı koyuyoruz. Mart ayında doğrudan yabancı sermaye girişi 363 milyon dolarda kalmış.
Cari açığın finansmanında sıcak paranın bırakın katkısını net çıkış ile olumsuz etkilemiş. Portföy yatırımları 5.699 milyon ABD doları tutarında net çıkış yapmış. Yurtdışı yerleşikler 1 milyar 33 milyon dolar hisse senedi, 915 milyon dolar da devlet iç borçlanma senetleri satışı yapmışlar. Ödemeler dengesinin diğer kritik alt kalemi de resmi rezervler.
Mart ayında rezervlerde 6.1 milyar dolar gerileme görülüyor.
ORTAYA ÇIKAN RESİM NE DİYOR
Verileri yan yana getirdiğimizde ortaya çıkan resmi şöyle okuyabiliriz. ABD tarafı hareketlendi. Birkaç yıl içinde FED'in faiz artırım olasılığının yükseldiği beklentileri ağır basmaya başladı. Tahvil verim eğrisi de çok açık sinyal veriyor bu beklentileri teyit edercesine. Doların küresel düzeyde değerlenme sürecine girmesi doğal olarak yabancı sermaye akımlarının da yönünü gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere çevirecek. Aleyhimize olan bu dış faktörün yanı sıra içeride de kur baskısını artıran gelişmeler kendini hissettiriyor.
Öyle bir noktaya geldik ki turizm kesinlikle hayati rol oynayacak. Eğer iyi bir sezon geçirebilirsek, pandemi öncesi 35 milyar dolarlık performanslar pek mümkün görünmüyor, cari açığın kurlar üzerindeki etkisi kısmen hafifleyebilir.
Madalyonun diğer yüzünü yani kayıp turizm sezonunun sonucunu bayram günü ihmal edelim. Umarız turizmden kayda değer döviz girişi sağlayabiliriz.
Bayramınızı en içten dileklerimle kutlarım.
