Enflasyonda belirgin fark

Mayıs ayı enflasyonu beklendiği gibi hafif bir düşüş gösterdi. Tüketici Fiyat Endeksi kısmen aşağı gelirken Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi belirgin bir oranda yükselmiş. Bu sefer alışageldiğimiz faktörlerden öte pandemi nedeniyle uygulanan tam kapanma doğal olarak talebi düşürünce talep enflasyonu TÜFE'de beklentilerin çok az altında gerçekleşti. Öncelikle enflasyonun detaylarına bakalım... TÜFE geçen ay yüzde 0,89 artarken maliyet enflasyonunun ölçütü Yİ-ÜFE yüzde 3,92 düzeyinde yukarı çıkmış. Aylık veriler sonrasında TÜFE yıllık bazda yüzde 16,59 seviyesine yükselmiş oldu. TÜFE'nin bir süredir yukarı yönlü hareketinde gıda grubunun yanı sıra sağlık, ev eşyaları ve en fazla da ulaştırma etkili oluyordu. Etkiler fazla değişmemiş, benzer grupların enflasyon üzerindeki ağırlığı kendisini Mayıs ayında da hissettirmiş.

Yİ-ÜFE YÜKSELİŞTE
Özellikle ulaştırma zirvedeki yerini korumuş. Ulaştırma grubundaki yıllık artış yüzde 28,30'a kadar ulaşmış geçen ay itibarıyla. Net bir resim uzun süredir karşımızda duruyor; Gıda, sağlık ve ulaşım grubundaki fiyat artışları talep baskısından değil maliyeti etkileyen unsurlardaki artıştan kaynaklanıyor. Bunların arasında gıda grubuna arz yönlü etkiyi de dahil edelim. Her fırsatta şu gerçeğin altını çizmeye çalışıyorum. Arz tarafını etkileyen mevsimsel koşullar ve pastada büyük payı götüren aracıların yanı sıra maliyetleri yukarı çeken birincil neden kur faktörü... Tarımsal ürünlerin üretim maliyeti kurlara paralel olarak yükseliyor. Daha önceki bazı yazımlarda da vurguladığım gibi TÜİK tarafından açıklanan Tarımsal Fiyat Girdi Endeksi'nden bu gerçeği çok net bir şekilde gözlemleyebiliyoruz. Aylık olarak tarımda kullanılan mal ve hizmetler ile tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişimlerini ölçen bu fiyat endeksi ne yazık ki yukarı yönlü trendini koruyor. Gelelim Yurtiçi ÜFE verilerine... Maliyet enflasyonu göstergesi Yİ-ÜFE geçen ay yüzde 3,92, yıllık bazda ise yüzde 38,33 düzeyinde gerçekleşmiş. Aramal grubu üretiminde maliyetler yıllık bazda yüzde 47,76, enerji grubu ise yüzde 43,33 artmış. Diğer kurlara duyarlı grup olan dayanıklı tüketim mallarındaki artış da yüzde 29,12'leri bulmuş. Kur faktörünün etkileri maliyetler üzerinde kendini net bir şekilde belli ediyor. Merkez Bankası'nın para politikasında dikkate aldığı Özel Kapsamlı TÜFE B grubundaki yıllık artış oranı yüzde 17,49 olmuş. Genel enflasyon oranına göre biraz daha yüksek düzeyde kalmış. Buradan Merkez Bankası'nın faiz kararında ne kadar dar bir hareket alanına sahip olduğunu görebiliyoruz.

PEK TANIK OLMADIK
Sanırım TÜFE ile Yİ-ÜFE arasındaki bu denli farka daha önce pek tanık olmamıştık. Bu kadar açık bir fark önümüzdeki birkaç ayda TÜFE'nin yükseleceğinin işareti anlamına geliyor. Malum kurlardan fiyatlara geçişkenlik faktörünün ağırlığını biliyoruz. Son veriler ve ileriye yönelik verdiği sinyaller Merkez Bankası'nın faiz kararında daha da dikkatli olmasını gerekli kılıyor. Son toplantılarında politika faiz oranının reel seviyesinin pozitif olacağını vurguluyor. Ancak reel düzey başlı başına yeterli olmaz, risk primini de kapsayan seviyeye ulaşması gerekir hem fiyat hem de finansal istikrar açısından.