Havaların ısınmasıyla birlikte tatil planları hız kazandı. İzinler konusunda birçok işyerinde anlaşmazlıklar yaşanıyor. Yıllık izin gerek işçilerde gerekse memurlarda anayasal bir hak. Yani işveren 'kullandırmıyorum', işçi de 'ben kullanmak istemiyorum' diyemiyor. Yıllık ücretli izin ile ilgili son yapılan düzenlemelerle artık toplam izinler ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebiliyor. Yani çalışanlar isterlerse izinlerini 1'er gün olarak bile kullanabilecek. Son düzenlemelere göre yıllık izinlerle ilgili haklar ise şöyle:
● Kimler izin kullanabilir?
Tüm çalışanların senelik izin hakkı vazgeçilmez bir hak. İşçilerin yıllık izin için en az bir yıl çalışmaları gerekiyor. 1-5 yıl arası çalışanlar 14 gün, 5-15 yıl arası 20 gün, 15 yıl ve daha fazlası için 26 gün izne hak kazanılır. 50 yaş üstü ve 18 yaş altı çalışanların izinleri 20 günden az olamıyor. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.
● 1 yılını doldurmayan izin yapamaz mı?
Yasa gereği 1 yılını doldurmayan bir çalışan izin kullanamıyor. Fakat işveren isterse işçilerine 1 yıl dolduktan sonra hak edeceği izin günlerini avans olarak kullandırabilir. Burada iznin tamamı da bir bölümü de kullandırılabilir.
● 1 yıllık sürenin hesaplaması nasıl yapılıyor?
Yıllık izin için gerekli 1 yıl hesaplanırken işyerinde bulunulan tüm zamanlar dikkate alınır. Yani deneme süresi de bu 1 yıla dahil edilir. Doğum izni gibi yasal izinler de 1 yıllık süre hesabına katılır.
● Part-time çalışanların izin süreleri nasıl hesaplanır?
Part-time çalışan işçilerin izin için gerekli 1 yıllık süreleri de işe başladıktan sonra geçen zaman olarak hesaplanır. Çalışmadıkları günler de bu hesabın içindedir.
● İzin istenilen zamanda kullanılabilir mi?
Çalışanın bu hakkı olmasına rağmen, çalışma düzeni bakımından burada takdir hakkı işverendedir.
● Kullanılmayan izin hakkı yanar mı?
İzin hakkının yanması söz konusu değildir. Çeşitli sebeplerle kullanılmayan izinler ya sonraki dönemde kullandırılır ya da iş akdinin feshedilmesi sırasında son maaştan parası ödenir. Bu ödeme tazminat alınıp alınmasına bağlı olmadan yapılır.
● Yıllık izinler bölünebilir mi?
Yıllık izin son düzenlemeye göre ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebilir.
● İzinler maaştan düşülür mü?
Yıllık izinler ücretli izinlerdir. Çalışana maaşı tam olarak ödenir. Sigorta primleri tam olarak ödenir. Dolayısıyla maaştan bir eksilme yapılamaz.
● Yol izni nasıl kullanılır?
4 güne kadar yol izni verilir. Ancak bu 4 günün ücreti maaştan düşülür.
● İzin ücreti nasıl hesaplanır?
İzin ücreti hesaplanırken 1 tam yıl hesaba katılır. 1 yıldan eksik süreler dikkate alınmaz. Örneğin, 1 yıl 8 ay çalışan bir işçi için izin ücreti 1 yıl üzerinden belirlenir. İşçiye ödenecek miktar son çıplak ücreti ile hesaplanır.
Brütten yapılacak hesaplamalarda yasal prim ve vergi kesintileri düşülür. Yani net ücret olarak ödenir.
GAZETECİLERİN İZİN SÜRESİ NASIL?
Gazeteciye en az 1 yıl çalışmış olmak şartıyla 4 hafta izin kullandırılıyor. Meslekte hizmeti 10 yıldan yukarı olan bir gazeteciye, 6 hafta ücretli izin veriliyor. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanıyor.
HAFTA SONU EKLENIR
Yıllık izin süresine denk gelen örneğin pazar tatili ya da bayram tatilleri izin süresine eklenir. Bu yüzden izinlere 2 gün daha eklemek gerekir.
Hafta sonu çalışmayanlar için bu süre dört güne de çıkabilir. Örneğin 14 gün izni olan bir çalışan 2 günlük pazar tatiliyle birlikte 16 gün izin yapar. Eğer hafta sonları zaten izinliyse bu kez süre 18'e de çıkabilir.
MEMURUN SÜRESI DAHA FAZLA
Devlet memurlarında yıllık izinler işçilere göre farklı uygulanıyor. İşte memurların izin hakları:
● Yıllık izin kaç gün?
Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan 10 yıla kadar (10 yıl dahil) olanlar için 20 gün, hizmeti 10 yıldan fazla olanlar için 30 gün. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok 2'şer gün eklenebilir.
● Memur iznini nasıl kullanır?
Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izleyen 2 yılın izni bir arada verilebilir.
Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.
● Öğretmenlerde durum nasıl?
Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez. Radyoaktif ışınlarla çalışanlara her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir.
