Sosyal güvenlik mevzuatımız erken emeklilik için hem erkeklere hem de kadınlara çeşitli avantajlar sağlıyor. Erkekler askerlik borçlanmasıyla erken emekli olabilirken kadınlar için de doğum borçlanması imkanı bulunuyor.
Kadın çalışanların bir çoğu doğum yaptıktan sonra çocuklarının bakımı için iş hayatından uzak kalıyor. Böylece hem emeklilikleri gecikiyor hem de prim gün sayıları azalıyor.
Bu mağduriyeti gidermek için yasalarımız kadınlar için doğum borçlanması hakkı tanıyor. Anneler bu sayede 3 çocuğa kadar borçlanarak prim kazanabiliyor. Özellikle 1 çocuk için 2 yıllık prim kazanılması ile 6 yıllık avantaj da elde ediliyor.
Bu konuda sizlerden çok sayıda soru alıyorum. Bu sorulardan derlediklerimizin cevaplarını hazırladım. Buna göre işte doğum borçlanması ile erken emeklilik yolu...
KİMLER YAPABİLİR?
Hangi kurumdan olursa olsun bütün kadın çalışanlar, yani SSK'lı olanlar, kendi işini yapan Bağ-Kur'lular ve memur olan anneler doğum borçlanması yapabiliyor. İsteğe bağlı sigorta ödeyerek Bağ-Kur'lu olanlar da doğum borçlanması yapabilir.
PRİM ŞARTI VAR MI?
Bir prim şartı bulunmuyor.
Ancak borçlanma yapabilmek için doğumların ilk sigortalı olunan tarihten sonra gerçekleşmesi gerekiyor. Yani sigorta olmadan önce dünyaya gelen çocuklar için böyle bir borçlanma imkanı tanınmıyor. Ayrıca çocuğun sağ olması gerekiyor.Doğduktan sonra bir müddet yaşayan çocuklar için yaşadığı süre kadar borçlanma yapılabiliyor.
SİGORTA ÖNCESİ DOĞUMLAR NE OLACAK?
Yasalarımız doğum borçlanması için sigorta olduktan sonraki çocuklar için bu hakkı tanıyor. Yani sigorta olduktan önce dünyaya gelen çocuklar için bir borçlanma durumu olamıyor. Bunun için annelerin talepleri var. Ancak yasanın değişmesi gerekiyor. Bu arada bir hatırlatma yapalım. Çıraklık ya da staj için yapılan sigortalar emeklilik hesabında kullanılamıyor, ancak doğum borçlanması için geçerli oluyor. Yani staj sigortasından sonra doğum yapan bir kadın sigortalı sonradan çalışmaya başlasa bile bu çocukları borçlanabiliyor.
HANGİ SÜRELERİ KAPSIYOR?
Borçlanma yapılması için o sürelerde çalışılmaması, yani primlerinin ödenmemiş olması gerekiyor. Eğer doğumdan sonra çalışmaya başladıysanız, o süreler borçlanılamıyor.
NE KADAR SÜRE İÇİN YAPILIYOR?
Her çocuk için 720 gün, yani 2 yıl prim kazandırıyor. Çocuğun doğumundan sonraki 2 yıl çalışılmamışsa, bu süre borçlanma ile kapatılabiliyor ve primler emeklilik hesabında kullanılıyor.
ANNENİN AVANTAJI NEDİR?
Kadınlar çalışmadıkları günleri çalışmış gibi hem de toplu olarak satın almış olurlar. Böylece 3 çocuğu olan bir anne 6 yıllık, yani 2160 günlük primi çalışmadan satın alıp emeklilik hesabında kullanabilir.
ERKEN EMEKLİLİK İMKANI VAR MI?
Belli şartlarda erken emekli eder. Yani yılını ve yaşını doldurmuş bir annenin 2160 gün primi eksikse ve 3 doğumu varsa 6 yıl çalışıp prim ödemesi gerekir. Ancak doğum borçlanması sayesinde 6 yıllık primi toptan öder ve 6 yıl erken emekli olabilir. Onun dışında doğum borçlanması işe giriş tarihini ya da yaş şartını geri çekmez.
NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Emeklilik yaşınızın dolmasına kısa süre önce yapılması uygundur. Çünkü bu tarihe kadar çalışıp prim tamamlanabilir.
Ancak emeklilik yaşınızın gelmesine rağmen priminiz eksikse borçlanabilirsiniz.
Daha az para ödemek istiyorsanız bugünkü şartlardan da ödeme yapabilirsiniz.
DAHA AZ SÜRE BORÇLANMA İMKANI VAR MI?
Evet. 2 yıllık boşluğunuz olsa bile eğer daha az prim gününe ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabilirsiniz.
1 çocuk için 720 gün, üst sınırı gösteriyor. İsteyenler 100 gün de borçlanabilir.
NE KADAR ÖDEMEK GEREKİR?
Doğum borçlanmasının en düşük ve en yüksek tutarları, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. En az tutar aylık olarak brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor. Bu da 2019 yılı için 818,69 liradır. Yani bu yıl 1 aylık borçlanma için en az 818,69 lira ödenmesi gerekiyor.
Bunun 7.5 katına kadar yüksek prim de ödemeniz mümkün.
EVLAT EDİNEN DE YAPABİLİR Mİ?
2 yaşını doldurmamış çocuğu eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanması yapabilir.
Diğer yandan, evlat edinilen çocuğu doğuran annenin de doğum borçlanması yapma hakkı bulunmaktadır. Evlat edinilen çocuğu doğuran anne doğumdan evlatlık verildiği süreye kadar olan geçen 2 yılı borçlanabilir. Evlat edinen anne ise çocuğu evlat edindiği tarihten doğumdan sonraki 2 yıllık sürenin dolduğu tarihe kadar olan süreyi borçlanabilir.
