Bütün dünyayı etkisi altına alan virüs salgını ülkemizde de Mart ayından bu yana hem sosyal hayatı hem de ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Ancak alınan tedbirlere baktığımızda ilk günden itibaren hem dinamik bir süreç izlenerek hem de yerinde kararlar alınarak hasarın büyümesi önlendi. Türkiye dünyadaki etkisine baktığınızda virüsü hem sağlıkta hem ekonomide en az hasarla atlatan ülkelerin başında geldi.
ÜÇ AYRI NOKTADA TOPLANDI
İzlenen sürece baktığınızda üç noktada ağırlık olduğu görülüyor. Bunlardan birincisi işyerlerinin korunması. Bu noktada verilen düşük faizli krediler, uzun vadeli ödeme imkanları, vergi ve prim indirimleri ile teşvikler öne çıktı.
Son olarak esnafa yapılacak hibe desteği de önemli bir işlevi yerine getirecek.
SOSYAL YARDIM YAPILDI
İkinci noktada ise hane halklarının korunması öne çıkartıldı. Bu noktada sosyal yardım paketleri ile alt gelir grubundaki vatandaşlarımıza verilen hibe destekleri, nakdi ücret desteği, işsizlik ödemeleri, kamu bankaları eliyle sağlanan düşük faizli ve 6 ay ödemesiz kredi imkanları, borçların ötelenmesi gelir kaybı hasarının aza indirilmesini sağladı.
ÇALIŞANA DEVLETTEN MAAŞ
Üçüncü noktada ise çalışanların korunması amaçlandı.
Bu noktada fesih yasağı büyük bir işlev gördü ve görmeye devam ediyor. Yine istihdamın korunması noktasında sağlanan teşvikler ilave işçi alımını sağladı. Ama bu süreçte en önemli etkiyi yapan desteklerin başında kısa çalışma ödeneği geldi. Yasalarımızda olmasına rağmen çok az kullanılan kısa çalışma ödeneği bu dönemde hem işçiler hem de işverenler için ilaç oldu.
Üretimi kısmen ya da tamamen duran işletmelerin çalışanlarının maaşlarını İŞKUR vasıtasıyla devlet ödedi ve ödemeye devam ediyor.
Bu noktada süre uzatımlarıyla kolaylık da sağlanıyor. Ayrıca ödenekten yararlanacak işçiler için gerekli prim şartı da esnetilerek daha fazla çalışanın yararlanması imkanı da sunuldu.
Bu noktada 4 milyona yakın çalışan kısa çalışma ödeneğinden yararlandı.
Şimdi 31 Aralık'a kadar yeni bir başvuru imkanı getirilmişti.
Bu süre yeniden uzatılarak Ocak sonuna kadar çekildi. İşte kısa çalışma ödeneği ile ilgili yeni getirilen süre uzatımları.
■ 31 Aralık'a kadar kısa çalışma ödeneğine başvurmayan işyerleri 31 Ocak 2021'e kadar e-Devlet aracılığıyla başvurabilecek.
■ 31 Aralık'a kadar başvuranlar ilave işçileri için de yeni başvuru yapabilecek.
■ Kısa çalışma ödeneği olarak ödenen süreler, işçilerin işsizlik ödeneklerinden mahsup edilmeyecek.
■ 30 Haziran 2020'ye kadar başvuran işyerlerinin ödeme süresi 28 Şubat 2021'e kadar uzatıldı.
■ Aynı işyerleri 31 Aralık 2020'ye kadar ilave işçi bildirebilecek.
ASGARİ ÜCRET KAÇ LİRA OLACAK?
Son birkaç haftadır benim de en çok aldığım soru asgari ücret ile ilgili. Hatırlarsanız geçtiğimiz Salı günü Asgari Ücret Komisyonu son toplantısını yaptı ve artık yeni rakamın belirlenmesi için bir toplantı kaldı. Son toplantıda özellikle TÜİK tarafından getirilen rakamlar çok konuşuldu. Biliyorsunuz TÜİK her sene bu teknik çalışmayı yaparak komisyona sunuyor. Burada TÜİK'in asgari ücreti belirleme ya da bir teklif verme durumu söz konusu değil Bazı yorumlar sanki TÜİK'in asgari ücret teklifi verdiği yolunda olunca yanlış değerlendirmeler yapıldı. Asgari ücreti komisyon belirliyor. Devletin değişik kurumları ve üniversitelerden bazı teknik sunumlar komisyona yapılıyor. Bu ücreti belirleme çalışmasında yardımcı oluyor. TÜİK tarafından komisyona sunulan bir bekar işçinin aylık geçim rakamları geçen yıl ve bu yıl karşılaştırması yaptığımızda şöyle ortaya çıkıyor:
2.770 LİRALIK HESAP
Asgari ücrette enflasyon oranının etkisini bu köşede detaylarıyla anlatmıştık. Son 10 yıla baktığımızda asgari ücret artışının bir önceki yıl enflasyon rakamının 3 ya da 5 puan üzerinde yapıldığını görüyoruz. Bu sistem devam ederse bu yılda belirlenecek asgari ücretin 2020 sonu enflasyonunun 3 ya da 5 puan üzerinde olabileceği düşünülebilir. Buna göre Merkez Bankası'nın beklenti anketinde ortaya çıkan yüzde 14.18'lik enflasyona göre artışında yüzde 19.18 civarında olması beklenebilir. Böyle bir sistem gerçekleşirse net asgari ücretin de 2.770 lira civarında olması hesaplanabilir.
