● Ben çalışmadan önce meslek lisesinde staj yaptım ve sigorta primim yatırıldı. Bu sigortanın emeklilikte geçerli olmadığını duydum. Ancak staj sonrası evlendim ve çocuğum oldu. Sonra çalışmaya başladım. Bu çocuk için doğum borçlanması yapabilir miyim? Staj sigortasının bir faydası olur mu? Gülşen SEHER
Türkiye'de çalışanların emekli olabilmeleri için belli bir süre sigortalı olma, belli bir yaşa ulaşma ve prim günü ödeme şartları gerekiyor. Ancak emekli olmak için yerine getirilmesi gereken şartların istisnaları var. Bunlardan birisi annelere tanınan doğum borçlanması.
Anneler sigorta olduktan sonra dünyaya gelen üç çocuğu için borçlanma yaparak 2.160 gün (6 yıl) kazanıyorlar. Burada çocukların sigortadan sonra doğmuş ve yaşıyor olmaları ön şart olarak kabul ediliyor.
Dolayısıyla sigortadan önceki doğumlar borçlanılamıyor.
Ancak bazı istisnaları da var.
KADINLARA ÖZEL HAK
Doğum borçlanmasında bazı ince noktalar var ki annelere ikinci, hatta üçüncü avantaj daha sağlıyor. Yukarıda da belirttiğimiz gibi mevzuatımız staj ya da çıraklıkta geçen süreleri emeklilikten saymıyor ve bu sigortaları başlangıç olarak kabul etmiyor. Ancak verilen sigorta numarası ve tecil geçerli oluyor. E-devletten bakıldığında 'İlk sigorta olunan tarih' ibaresinin karşısında staj tarihi bulunuyor, bu yanlış değil.
Ancak ilk sigorta (staj sigortası) olunan bu tarihin emeklilikle ilgisi bulunmuyor. Yapılan staj sigortası sağlıkla ilgili, yani iş kazası ve meslek hastalığına karşı yapılıyor.
Ancak işte bu noktada annelere imkân doğuyor. Çünkü anneler sigortadan önceki çocukları borçlanamasa da staj ya da çıraklık sigortası sonrası dünyaya gelen çocukları için borçlanma yapabiliyor.
Borçlanma tarihi belirlenirken staj sigortası geçerli sayılıyor.
Emeklilik hesabında kullanılmıyor ama ilk sigorta olunan tarih olarak borçlanma şartını yerine getiriyor.
YAŞI GERİYE ÇEKİYOR
Buradaki diğer avantaj ise sigorta başlangıcının geriye çekilmesi.
Eğer staj ya da çıraklık ile sigortalı çalışmaya başlanılan süre arasında doğumlar olduysa bunlar borçlanıldığında sigorta başlangıcını geri çekebiliyor.
Dolayısıyla yaş ve prim şartı da düşüyor. İş hayatına staj yaparak başlayan ve adına kısa vadeli sigorta kolları primi yatan kadın sigortalılar normal sigortayla çalışmaya başlamadan önce çocuk sahibi olmuşsa girişini geriye çekebilecek.
ÖRNEK HESAPLAMA
Bunu bir örnekle açıklayalım.
20 Mayıs 1991'de staj sigortası yapılan ve adına prim ödenen bir kadın çalışan daha sonra 20 Mayıs 1994'te sigortalı olarak çalışmaya başlamış olsun. Bu kadın sigortalının emeklilik şartları 20 yıl, 50 yaş ve 5675 gün olacaktır. Bu sigortalının 20 Mayıs 1992'de bir doğum yaptığı düşünülürse avantaj ortaya çıkacaktır. Yapacağı 720 gün (2 yıl) borçlanma ile işe başlangıç tarihi 20 Mayıs 1992'ye geri çekilecek ve emeklilik şartları 20 yıl, 48 yaş ve 5525 gün olacaktır.
Böylece 2 yıl erken emeklilik sağlanacaktır.
YAŞ BÜYÜTMEK ETKİLEMEZ
● Prim günümü ve yıl şartımı tamamladım. Emekli olabilmem için yaşı bekliyorum.
Yaşımın tamamlanmasına 3 yıl var. Mahkemeye başvurup küçük yazılan yaşımı büyüttürsem emekliliğimi öne çekebilir miyim?
Nazım SUCU
Emeklilik için yaş yıl ve prim şartlarının aynı anda tamamlanması gerekiyor. Emeklilik hesaplaması yapılırken yaş şartı ilk sigorta olduğunuz tarihteki doğum tarihinize göre yapılıyor. Sonradan yani ilk işe girdikten sonra mahkeme kararıyla bile olsa yaşı büyütmek erken emekli etmez. Bu sebeple ilk işe başladığınız tarihte kaç doğumluysanız emeklilikte de bu tarih geçerli olacaktır. O nedenle yaş büyütmeyle uğraşıp zaman harcamayın. SGK yaş düzeltmeleri emeklilik hesabında dikkate almıyor.
YÜZDE 60 RAPOR LAZIM
● 1980 doğumluyum. 2004 yılında sigorta girişim var. Ne zaman emekli olurum? Bir de 2 sene önce kalbime stent takıldı. Bu yüzden erken emeklilik olur mu? Tarık ŞAHİN
İşe giriş tarihinize göre emeklilik şartlarınız 60 yaş ve 7 bin gün prim olmaktadır.
Rahatsızlığınızdan dolayı malulen emeklilik imkanı olabilir.
Ancak bunun için SGK'ya başvurup hastaneye sevkinizi istemelisiniz. Hastaneden yüzde 60 ve üzeri heyet raporu alır ve bu da onaylanırsa malulen emekli olabilirsiniz.
SİGORTAYA DİKKAT
● 01.02.1977 doğumluyum. 19.04.1993 işe giriş tarihim. 6028 gün çalışmam mevcut. Ne zaman emekli olurum? Erman MARANGOZ
25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. Prim tamam, yıl tamam yaşı bekleyeceksiniz.
Yalnız bu 16 yaşındaki sigorta staj ya da çıraklık sigortası ise ya da fiilen çalışma yoksa hesaplama değişir.
