Yurtdışında yaşayan ya da çalışan gurbetçi vatandaşlarımızın ülkemizde emekli olma imkanları bulunuyor.
Bunun için hem gün satın alabiliyorlar hem de işe giriş tarihlerini bu sayede belirleyebiliyorlar.
Daha önceki yıllarda gurbetçilerin yurtdışı çalışmaları 4A (SSK) kapsamında değerlendiriliyor ve buna göre hesaplama yapılıyordu. Hele Türkiye'de sigortası ve prim ödemesi olan bir gurbetçi buradaki eksik primlerini tamamlayarak SSK'lı olarak emekli olabiliyordu. 2019 yılında yapılan bir yasal düzenleme ile gurbetçilerin yapacakları borçlanmalar Bağ-Kur (4B) kapsamında değerlendirilmeye başlandı. Böylece eğer 3.5 yıldan fazla borçlanılırsa emeklilik hesaplamaları Bağ-Kur'a göre yapılıyor. Bunun altında yani 1261 günden daha az borçlanılırsa bu kez yine SSK'lı olarak emeklilik hakkı veriliyor. Bağ- Kur kapsamında emeklilik için 5400 gün, yani 15 yıllık prim yeterli oluyor.
KİMLER YURTDIŞI BORÇLANMASI YAPABİLİR?
Türk vatandaşlarının 18 yaşından itibaren yurtdışında çalıştıkları dönemleri borçlanma yani parasını ödeyerek satın alma imkanı bulunuyor. Kadınlar ise hem çalıştıkları yılları hem de 18 yaşından sonra yurtdışında bulundukları süreleri borçlanabiliyor.
Böylece kadınlar çalışmasalar da yurtdışında bulundukları süreleri ödeyerek satın alıp primlerine ekleyebiliyor.
SİGORTALILIK STATÜSÜ NASIL BELİRLENECEK?
1 Ağustos'tan önce yapılan borçlanmalar sigortalılar için 4A yani SSK kapsamında değerlendiriliyordu.
01/8/2019 (dahil) tarihinden itibaren borçlandırılan yurtdışı süreleri 4B yani Bağ-Kur kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilecek. Örneğin, 9/11/1980- 27/4/2017 tarihleri arasında Almanya'da geçen çalışmalarını 1/8/2019 tarihinde borçlanma talebinde bulunan sigortalının, Türkiye'de 20/5/2019-5/6/2019 tarihleri arasında SSK hizmeti bulunuyor. Sigortalının 9/11/1980-27/4/2017 tarihleri arasında Almanya'da geçen çalışma sürelerinin borçlandırılması işlemleri talep tarihindeki sigortalılık statüsüne bakılmaksızın 4/1-(b) kapsamında sonuçlandırılacak.
HANGİ GÜNLERE SAYILACAK?
Gurbetçiler için iki türlü durum söz konusu. Türkiye'de sigortası olup sonra yurtdışına gidenler ve Türkiye'de hiç sigortası olmayanlar. Bu iki durumda farklı uygulamalar var.
Ancak her iki durum için de emeklilik imkanları bulunuyor.
Türkiye'deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlandırılması halinde bu sürelerin, 5510 sayılı Kanunun 41'inci maddesinde yer alan hükümler esas alınarak Türkiye'deki sigortalılık başlangıç tarihinden geriye götürülen
sürelere ait ilgili aylara mal edileceği öngörülmüştür.
Türkiye'de sigortalılık yok ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edileceği öngörülmüştür. Şimdi bunları örneklerle açıklayalım...
TÜRKİYE'DE SİGORTASI OLANLAR İÇİN ÖRNEK1:
Türkiye'de 2/10/2018- 15/10/2018 tarihleri arasında SSK kapsamındaki sigortalı, 15/11/2019 tarihli yurtdışı borçlanma talep dilekçesiyle 1/1/1990- 31/12/2006 tarihleri arasında Almanya'da geçen 6.120 gün sigortalılık süresinin tamamını borçlanma talebinde bulunmuştur. Borçlanma tutarını 3/12/2019 tarihinde ödeyen sigortalının borçlanılan süreleri Türkiye'de ilk işe giriş tarihi olan 2/10/2018 tarihinden geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edilecektir.
TÜRKİYE'DE SİGORTASI OLMAYANLAR İÇİN ÖRNEK1:
Türkiye'de sigortalılığı bulunmamakla birlikte, 15/11/2019 tarihli yurtdışı borçlanma talep dilekçesiyle, 1/1/1990- 31/12/2006 tarihleri arasında Suudi Arabistan'da geçen 6.120 gün sigortalılık süresinin tamamını borçlanan ve parayı 3/12/2019 tarihinde ödeyen sigortalının borçlanılan süreleri ödediği tarih olan 3/12/2019 tarihinden geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edilecektir.
GÜN SAYISI NASIL BELİRLENECEK?
Yurtdışı sürelerinin borçlandırılmasında, başvuru sahibince talep dilekçesinde belirtilen gün sayısı, Kuruma ibraz edilen ispatlayıcı belgede kayıtlı bulunan son tarihten geriye doğru olmak üzere belirlenecektir.
Bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün olarak hesaplanacak.
Örnek: 5/8/2019 tarihinde Almanya'da geçen sigortalılık sürelerinden 5400 gün borçlanmak istediğini belirterek borçlanma talebinde bulunan sigortalının, borçlanmaya esas belgesinde 1/5/1990-30/4/2000 ve 1/1/2010-6/9/2016 süreleri kayıtlıdır. Buna göre, öncelikle belgede kayıtlı son tarih olan 6/9/2016 tarihinden 1/1/2010 tarihine kadar 2406 gün, kalan 2994 gün ise 30/4/2000 tarihinden geriye doğru olmak üzere borçlandırılacak.
BORÇLANMA NASIL HESAPLANIYOR?
Borçlanma miktarı daha önce brüt asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında belirlenecek tutarın yüzde 32'si kadar oluyordu.
Ancak yeni düzenleme ile 01/8/2019 (dahil) tarihinden itibaren yapılacak başvurularda, başvuru sahibince seçilen kazancın yüzde 45'i alınmak suretiyle belirlenecek. Bulunan rakamın virgülden sonraki üçüncü rakamı beş (5) ve daha büyükse ikinci rakam yukarı yuvarlanacak.
Tahakkuk ettirilecek toplam borçlanma tutarı günlük borçlanma tutarı ile borçlanılan gün sayısının çarpımından oluşacaktır.
Formül ile ifade edilirse;
Bir Günlük Borçlanma Tutarı = Seçilen Prime Esas Kazanç x % 45 Toplam Borçlanma Tutarı = Bir Günlük Borçlanma Tutarı x Gün Sayısı Bu yıl için kaç lira olacak?
1/1/2022 - 31/12/2022 tarihleri arasında günlük kazanç alt sınırı 166,80 TL, üst sınırı 1.251 TL olarak belirlendi. Buna göre, Böylece bir aylık borçlanma tutarı en az 2.251,80 lira olacak.
Örneğin bu yıl yurtdışında geçen 5.400 gün sigortalılık süresini, günlük 166,80 TL kazanç üzerinden borçlanmak isteyen sigortalının hesabı şöyle yapılacak:
Bir günlük borçlanma: 166,80 x % 45 = 75.06 TL
Toplam borç tutarı 75,06 x 5400 = 405.324 TL
