Sosyal güvenlik mevzuatımıza baktığımızda bazı tarihlerin ve rakamların önemli olduğunu görüyoruz. Özelikle 9 Eylül 1999 tarihi emeklilik hesaplamalarında büyük önem arz ediyor.
9 EYLÜL 1999 ÖNCESİ
Bu tarihten önce sigortalı olanlar ile sonrasında sigortalı olanlar arasında emeklilik yaşı bakımından en az 2 yıl ve prim günü bakımından da 1000 günün üzerinde fark oluşuyor. Bu tarih istifa ederek kıdem tazminatını alma ve kısmi yani yaştan emekli olma şartları bakımından da önemli. Bu tarih kadar önemli olan bir başka sayı ise 3.600. Bu sayı prim günü bakımından değerlendirildiğinde 10 yıllık çalışmaya denk geliyor. Yani yukarıdaki 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan birisi için 3600 gün çalışmış olmak önemli avantajlar sağlıyor. Bunlardan birisi yaştan kısmi emeklilik, diğeri ise istifa ederek kıdem tazminatı alma fırsatı. Şimdi bunlara daha yakından bakalım...
İSTİFA NASIL İŞE YARAR
Çalışma hayatıyla ilgili yasalarımızda kıdem tazminatı almanın yolları düzenlenmiş durumda. 1475 sayılı yasanın 14. maddesinde hem kıdem tazminatı almanın şartları hem de istifa ederek tazminat alabilmeyi sağlayan istisnalar sıralanıyor. Öncelikle son işyerinde en az 1 yıllık kıdeminizin, yani çalışmışlığınızın olması gerekiyor. İstisnalar arasında bulunan şartlardan birisi de 3.600 gün çalışmanın olması. Eğer 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başladıysanız son işyerinde bir yılı doldurduktan sonra kendi isteğinizle ayrılsanız da tazminat hakkınız bulunuyor. Bu çalışanlar Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) 15 yıl ve 3.600 günü doldurduklarına dair yazı aldıklarında işyerlerine müracaat ederek tazminatlarını alıp ayrılabiliyorlar. Tabii o işyerinde en az 1 yıldır çalışıyor olmak gerektiğini tekrar hatırlatalım. Bu arada istifa yazınıza 15 yıl 3.600 günü doldurduğunuz gerekçesiyle ayrılmak istediğinizi ve aldığınız yazıyı eklemeyi de unutmayın.
EMEKLİ OLMA KOŞULLARI
Sihirli rakam 3.600'ün ikinci avantajı ise emeklilik hesaplamalarında oluyor. Normal şartlarda 5 bin ve üzerinde prim ödenmesi gerekirken 10 yıl yani 3.600 gün de sizin emekli olmanız için yeterli oluyor. Biz buna kısmi yani yaştan emeklilik adını veriyoruz. 9 Eylül 1999 ve öncesi sigortalı (4A-SSK) olan çalışanlar için 10 yıllık primle emeklilik imkânı bulunuyor. Burada 10 yıllık prim (3.600 gün) ile birlikte sigortalı olunan tarihten bu güne 15 yıl geçmesi gerekiyor ki, bu zaman da çoktan doldu.
BORÇLANMA İMKANI
Böylece sigortalı olduktan sonra fazla çalışma imkânı bulamayan, özellikle kadın sigortalılar için sistem emeklilik imkânı sunuyor. Üstelik bu primleri çalışarak doldurmak da şart değil. Borçlanma imkânı da var. En erken emeklilik için kadınlar 08.09.1981 tarihinden önce işe girmiş ise, 3.600 prim gününü tamamlayarak 50 yaşını doldurduktan sonra başka şarta bakılmaksızın emekli oluyor. Erkekler ise 08.09.1976 tarihinden önce ilk defa sigortalı olmuşlarsa yine 3.600 günü tamamladıktan sonra 55 yaşında başka şarta bakılmaksızın emekli olabiliyor. Bu tarihlerden sonra 9 Eylül 1999'a kadar işe girenler için ise bu kez yaş ve kademe devreye giriyor. İlk defa işe girdiğiniz tarih ve 3 bin 600'ü tamamladığınız tarihe göre kadınlarda yaş 58'e, erkeklerde ise 60'a kadar yükselebiliyor. Burada 15 yıl, 3.600 gün ile kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş şartlarından hangisi en son gerçekleşmişse o tarihe göre emeklilik belirleniyor.
1999 SONRASI SİGORTALI OLANLAR DA HAK SAHİBİ
Buraya kadar yazımızı okuyan ve 9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlar kendilerinin de bu tür bir hakkı olup olmadığını merak etmişlerdir. Evet daha sonra sigortalı olanlar için de hem tazminat alma hem de kısmi yaştan emekli olma imkanı var. 9 Eylül 1999 sonrasında ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar için kıdem tazminatı alma yollarından birisi de yaş dışındaki emeklilik şartlarını tamamlamaları. Bununu için iki alternatif var. Birincisi 7 bin günü tamamlamak. İkincisi ise 4500 gün ve 25 yılı tamamlamış olmak. Bu yıl şartı ilk sigorta olunan tarihten bu güne kadar geçen süreyi ifade ediyor.
7 BİN GÜNÜ VARSA
Yani 10 Eylül 1999'da sigortalı olan birisi için 4500 günden tazminat almak için süre 2.24 yılının 10 Eylül tarihinde dolacak. Ancak 7 bin günü varsa bu süreyi beklemesine gerek yok. Bu sigortalıların yaştan emekli olmaları için de yine 25 yılın geçmesi ve en az 4500 günün dolması gerekiyor. Bu durumda kadınlar 58 erkekler 60 yaşında emekli olabiliyor.
