Türkiye'de çalışanların bir kısmı ek iş yapmakta ya da iki ayrı işyerinde çalışma imkanı bulmaktadır.
Sosyal güvenlik mevzuatımıza baktığımızda yasal olarak iki ayrı işyerinde çalışmanın bir sakıncası bulunmuyor. Burada iş sözleşmesi ya da toplu sözleşmelerinde bunu yasaklayan bir madde olmamalı. Bu yasak yoksa işvereniniz sizin farklı bir iş yerinde çalışmanıza izin de vermişse iki ayrı yerde çalışabiliyorsunuz. Adınıza iki yerden prim yatmasında Sosyal Güvenlik Kurumu açısından da bir sakınca bulunmuyor. Ancak sözleşmenizde bunu engelleyici bir durum varsa ya da iş yeriniz size izin vermemişse tazminatsız çıkartılma riskiniz de bulunuyor.
GÜN SAYISI ARTMAZ
Gelelim bu şekilde iki ayrı işyerinde çalışmanın sonuçlarına.
Hemen hatırlatalım her iki işyerinin de sizin kaydınızı yapması yani SGK'ya bildirip prim ödemesi gerekir. Diğer iş yerinde sigortanız olduğu için ikinci iş yeri eğer bildiriminizi yapmaz ise suç işlemiş olur. 5510 sayılı yasanın 92. maddesinin ilk fıkrasında bu zorunluluk şöyle anlatılıyor: "Kısa ve uzun vadeli sigorta kapsamındaki kişilerin sigortalı ve genel sağlık sigortalısı olması, genel sağlık sigortası kapsamındaki kişilerin ise genel sağlık sigortalı olması zorunludur.
Bu kanunda yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir." Dolayısıyla kişi kaç işyerinde çalışırsa çalışsın mutlaka her işverenin sigortasını yapması zorunludur. Böylece kişi için iki ayrı yerden kazanç bildirilip prim yatırılır. Ancak burada kafaları karıştıran konulardan birisi bu günlerin toplanıp toplanamayacağıdır.
Yani bir işyerinde 30 diğerinde 15 gün çalışan birisinin emeklilik için prim günü 45 gün artacak mıdır?
KAZANCA ETKİ EDER
SGK mevzuatı bir ayı 30 gün bir yılı da 360 gün olarak kabul etmektedir. Dolayısıyla sizin kaç işyerinden priminiz yatarsa yatsın bir ay 30 gün üzerinden hesaplanacak ve prim gününüz 30 gün olarak artacaktır.
İki ayrı işyerinde yatırılan primler günü 30 gün olarak değiştirmezken kazançları ise toplama çıkartacaktır. Yani bir iş yerinden 6000 bin lira diğerinden 5500 TL brüt ücret gösterilen bir işçinin prime esas kazancı 11.500 TL olacak ve bu durum emekli maaşına olumlu katkı yapacaktır. Burada unutulmaması gereken nokta prime esas kazancın alt sınırının asgari ücret (2022 yılı için 5004 TL) olduğu gibi üst sınırının da bunun 7,5 katı kadar olabileceğidir. Bu durumda iki ya da fazla işyerinden kazanç bildirilen kişi açısından prime esas kazanç 2022 yılı için toplamda 37 bin 530 TL'yi geçmemelidir.
AYLIK NASIL BELİRLENİR?
Emekli maaşı belirlenirken kişinin tüm çalışma hayatı boyunca SGK'ya bildirilen prime esas kazançları dikkate alınıyor. Dolayısıyla bu kazanç ne kadar fazla ise emekli maaşı da o kadar yüksek oluyor. Bu yüzden iki farklı yerden kazanç bildirilen bir sigortalının emekli maaşı da olumlu etkileniyor.
Şu anda emekli olacak bir sigortalı açısından emekli maaşı hesaplanırken üç ayrı dönem dikkate alınıyor. 9 Eylül 1999 öncesi dönemde daha yüksek aylık bağlama oranı ve gösterge rakamları kullanılıyor.
9 Eylül 1999- 2008 arasında ise aylık bağlama oranları değişiyor ve güncelleme rakamları devreye giriyor. 2008 sonrasında ise yine büyüme rakamları ve enflasyon oranları ile aylık bağlama oranı birlikte kullanılıyor. Böylece üç ayrı hesap yapılıp toplandıktan sonra emekli maaşı belirleniyor.
Bu yüzden emekli maaşını yükseltmek için kazançların de yüksek olması gerekiyor.
Özellikle yüksek maaş almasına rağmen SGK'ya asgari ücretten bildirilen çalışanların emekli maaşları düşük olmakta, alacakları tazminat rakamı da inmektedir. Bu yüzden gerçek maaşın bordroda olması ve SGK'ya bildirilmesi önem kazanmaktadır.
YÜKSEK PRİM İŞE YARAR MI?
Genelde çalışanların aklına takılan sorulardan birisi de çok fazla prim günü olmasının maaşı etkileyip etkilemeyeceği yönünde. Emekli maaşını belirlerken çok fazla prim günü olmasından ziyade yüksek kazanç gerekiyor. O yüzden asgari ücret ile çalışan birisinin 7000 günü olması yüksek kazancı olan birisinin 5000 günü olmasından daha az maaşa yol açabiliyor. Bu yüzden zaman zaman 'benim daha çok günüm var ama emekli maaşım düşük oldu' tepkileri ortaya çıkıyor. Burada kazanca bakmak gerekiyor.
