Yaz aylarının gelmesiyle birlikte part-time çalışanların sayısı da artıyor. Özellikle gençler başta turizm ve gıda sektörleri olmak üzere değişik işlerde yarı zamanlı olarak çalışıyor. Mevsimlik işçiler için de aynı durum söz konusu. Yarı zamanlı çalışanlar için hakların yarım olarak değerlendirileceği düşünüldüğü için bazı hukuksuzluklar yaşanıyor. Kısmi çalışma haftalık 45 saatlik çalışmanın üçte ikisi kadar yapılanları kapsıyor. Bu da 30 saate tekabül ediyor. Netice itibarıyla kaç saat çalışırsa çalışsın işçi işveren ile bir sözleşme yapıyor ve diğer çalışanlar gibi birçok hakka sahip oluyor. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işsizlik maaşı ve yıllık ücretli izin gibi hakları kullanması gerekiyor. Bu da kısmi süreli çalışanların diğer çalışanlara göre bir ayrımcılığa tutulamayacağı anlamına geliyor. İşveren kaç saat çalışırsa çalışsın işçileri arasında bir ayrım yapamıyor.
PARA EKSİLTİLMEZ
Bir işçi haftanın kaç saati çalışırsa çalışsın işyeri ile sözleşme yaptıysa o tarih işe başlangıç tarihi olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla kanunun kendisine tanıdığı tüm haklar da bu tarihe göre belirleniyor. Kıdem tazminatı hesabında işçinin ilk sözleşme yaptığı tarihten itibaren 1 yıl geçmesi gerekiyor. Haftanın belli süreleri çalışanlar için bu süre kısaltılamıyor. Tazminat ödenirken de aldığı aylık brüt ücret üzerinden miktar belirleniyor. Yine ihbar tazminatı ödenirken de aynı süreler geçerli oluyor.
14 GÜN İZİN PARASI
Kısmi çalışanlar için yıllık ücretli izin hakkı da tam olarak hesaplanıyor. Yani Ağustos 2015'te işe giren bir part-time çalışan haftada kaç gün çalışırsa çalışsın Ağustos 2016 itibarıyla diğer işçiler gibi izin hakkına kavuşuyor ve 14 gün izin yapabiliyor. Bu izin sürelerinde çalışılması gereken saatler ise kendisine ödeniyor. 14 gün ise çalışması gereken ve diğer günler beraber hesaplanıyor.
KANUN YASAKLIYOR
Söz konusu uygulamalar İş Kanununun 13. maddesine göre yapılıyor. Bu madde şöyle diyor: İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir. Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.
GEÇ YATAN ÜCRETE FAİZ İŞLER
● Ücretlerimiz zaman zaman geç yatırılıyor. Bir ay geciktiği oluyor. Bazen de eksik yatırılıyor. Haklarımız nedir? (Bir grup işçi)
4857 sayılı İş Kanununun 32. maddesine göre, ücret en geç ayda bir ödenir. Diğer yandan, İş Kanununun 34. maddesine göre işçi ücretleri ücret ödeme gününden itibaren 20 gün içinde ödenmezse işçi "iş görme borcunu" yerine getirmekten kaçınabilir. İşçilerin iş görme borcunu yerine getirmemeleri halinde iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerlerine yeni işçi alınamaz. İşverenden herhangi bir ücret alacağı olan bir işçi, bu alacağını 5 yıl içinde mahkemeye başvurarak talep etme hakkına sahiptir. İşverenin gününde ödemediği ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz talep edilebilir. Diğer yandan; 6552 sayılı kanun ile 4857 sayılı İş Kanununun 36. maddesinin son fıkrasında yapılan değişiklik ile özel ya da kamu ayrımı yapmaksızın tüm asıl işverenler açısından ödenmeyen ücretler konusunda geniş bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre; asıl işverenler alt işverene iş vermeleri halinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etmek ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ödenmeyen ücretleri hak edişten keserek işçinin banka hesabına yatırmak zorundadır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
● 25.09.1973 doğumluyum, 01.11.1995 SSK girişim, 6750 günüm var. 19 ay askerlik yaptım. Ne zaman emekli olurum? Barış Kara İşe girişinize göre 25 yıl, 55 yaş ve 5750 prim gün şartlarına tabisiniz. İşe girişiniz askerden sonra ise 17,5 aylık askerlik ödeyip 54 yaşa tabi olabilirsiniz. Prim gün sayınız tamamlanmış. Askerliği öderseniz 25.09.2027 tarihinde, ödemezseniz tam bir yıl sonra yani 25.09.2028 tarihinde emekli olabilirsiniz.
● 02.10.1977 doğumluyum. 20.10.1996 sigorta başlangıcım, 3726 gün primim var. 1997'de askere gittim. Ne zaman emekli olabilirim? Semih Güler İşe başlangıcınıza göre 25 yıl, 56 yaş ve 5825 prim gün şartlarına tabisiniz. 2099 gün daha prim ödeyerek 56 yaşınızın dolacağı 02.10.2033 tarihinde emekli olabilirsiniz. İşe giriş tarihiniz askerden önce olduğundan askerlik borçlanması yapmanız emeklilik yaşınızı etkilemez.
