Asgari ücrete yeni model

Milyonlarca asgari ücretlinin merakla beklediği Aralık ayı yaklaşıyor. Aralık ayında toplanacak olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2023 yılında geçerli olacak yeni maaşı belirleyecek.

Bu yılki zamla ilgili açıklamalara bakıldığında güçlü bir artışın yapılacağı ortaya çıkıyor. Ancak asgari ücret ile ilgili daha önce Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın "Bundan öncekilerden çok daha farklı bir hazırlığın içinde olduğunu biliyorum" sözleri ile önceki gün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in "Emin olun enflasyonun reel ücretleri gerileten etkisini ortadan kaldıracak bir asgari ücret uygulamasını gerçekleştireceğiz. Ücret politikalarında esas hedef, reel ücretlerdeki erimeyi önleyecek müdahalelerin yapılabilmiş olmasıdır. Biz bunu asgari ücrette de gerçekleştirdik. Geçen yıl buradaki bazı milletvekili arkadaşlarımızın talebi asgari ücret 5 bin lira olsun şeklindeydi.

Şu anda asgari ücret 5 bin 500 lira. Enflasyona karşı duyarlı olduğumuzu göstermek için temmuzda ücretleri koruyucu bir düzenlemeyi hayata geçirdik.
Şimdi de aynı şeyleri yapacağız. Herkes şunu bilsin ki Türkiye'nin emekçilerini enflasyon karşısında koruyacak sosyal devlet duyarlılığıyla işe başlıyoruz, işlerimizi bu anlayışla sürdürüyoruz" sözleri yeni bir mo6delin ipuçlarını vermişti.

GEÇTİĞİMİZ YIL YAPILMIŞTI
2016 yılına kadar asgari ücret yılda iki kez belirleniyordu. Ancak temmuz ayında yapılacak zam oranı da Ocak ayından ilan ediliyordu. Enflasyonun düşük olduğu dönemlerde asgari ücretin iki kez belirlenmesi uygulamasından vazgeçilerek yıllık ücret ilan edilmeye başlandı. Böylece Ocak ayında ilan edilen yeni asgari ücret yıl sonuna kadar uygulandı. Ancak 2022 yılında asgari ücrette iki büyük değişiklik yaşandı.
Öncelikle devrim niteliğinde bir karar alınarak asgari ücret üzerindeki gelir ve damga vergisi kaldırıldı. Böylece daha önce apartman görevlileri için uygulanan vergisiz asgari ücret tüm çalışanlar için geçerli oldu. Karar bununla da kalmadı ve tüm maaşlardaki asgari ücret kadar kısım vergiden muaf tutuldu.
Böylece çalışanların gelir vergisi asgari ücret kadar kısım (2022 için 6471 lira) için vergi hesaplanmıyor.
2022 yılındaki ikinci büyük yenilik ise asgari ücrete ara zam uygulaması oldu. Böylece yıl başında yüzde 50 zam yapılan asgari ücrete temmuz ayında yüzde 30'luk ikinci bir artış yapıldı ve böylece yıllık yerine iki ayrı asgari ücret belirlenmiş oldu. Böylece çalışanlar yıl içindeki enflasyon artışına karşı korundu ve kümülatif bakıldığında asgari ücretteki artış yüzde 95'i geçti.

SENEDE İKİ KEZ TESPİT
Hem Başkan Erdoğan hem de Bakan Bilgin'in sözlerine baktığımızda çalışanları enflasyonun etkisinden koruyacak yeni bir model geleceğini görüyoruz. Edindiğimiz bilgilere göre bu model için birkaç alternatif üzerinde duruluyor. Birincisi asgari ücret artışlarını bir eşel mobil sistemi ile belli periyotlarla yapmak.

Burada ilk ihtimal üçer aylık dönemler olarak görünüyor. Ancak bunun pratikte zorluğu da ortada.
İkinci ve en kuvvetli ihtimal ise geçmiş dönemde olduğu gibi yılda iki kez asgari ücret belirlemek. Böylece memur ve emeklilerde olduğu gibi asgari ücrette de Ocak ve Temmuz aylarında oluşacak 6 aylık enflasyon da dikkate alınarak iki ayrı artış yapmak mümkün olabilecek. Bu durumda Ocak ayında belirlenen asgari ücretin yıl içinde alım gücünün düşmesi önlenmiş, çalışanların gelirleri korunmuş olacak. Burada istihdamın korunması ve işverenlerin de desteklenmesi adına vergide olduğu gibi bir prim teşvikinin de gelmesi söz konusu olabilecek.

KOMİSYON KARAR VERECEK
Bu alternatifler asgari ücret tespit komisyonunun masasında olacak. Ancak burada önemli bir karar verilmesi gerekiyor.
Yıl içinde yapılacak ikinci asgari ücret artışının Ocak ayında mı Temmuz ayında mı tespit edileceğine de karar verilecek. Toplu sözleşmede olduğu gibi önceden oranlar belirlenip enflasyon farkı konulabilir ya da SSK ve Bağ- Kur emeklilerinin artışında olduğu gibi 6 aylık enflasyon dikkate alınabilir.