Emekliliği öne çeken düzenlemelerden birisi de doğum borçlanması.
3 çocuk kadınlara 6 yıl erken emekliliğin önünü açıyor.
Sosyal güvenlik mevzuatımıza göre emeklilik için belli şartları tamamlamak gerekiyor.
Bunlardan en önemlisi de prim.
Yani çalışarak ya da kendi işini yaparak veya isteğe bağlı sistem ile her ay SGK'ya prim ödenmesi gerekiyor. İşe giriş tarihine göre bu primlerin miktarları 5 bin günden başlayıp 9 bin güne kadar çıkıyor.
Prim sayısını tamamlayabilmek için üç yoldan bahsetmiştik.
Bir yerde sigortalı çalışarak ödenmesi, kendi işini yaparak ödemek ya da isteğe bağlı sistem ile her ay ödemek.
Ancak bu üç yöntemin dışında "borçlanma" adı verilen ve toplu para ile satın alma yöntemi de var. Erkeklerin askerlik süreleri satın alındığı gibi kadınlarda da doğumdan sonra geçen süreler satın alınabiliyor.
3 ÇOCUK 2160 GÜN
Anneler sigorta olduktan sonra dünyaya gelen üç çocuğu için borçlanma yaparak 2.160 gün (6 yıl) kazanıyorlar.
Yani bu kadar süre çalışmak yerine parasını ödeyip topluca satın alınabiliyor. Bu günleri eksik primlerine ekleyerek şartları tamamlayabiliyor. Burada çocukların sigortan sonra doğmuş ve yaşıyor olmaları ön şart olarak kabul ediliyor.
Doğduktan sonra bir müddet yaşayan çocuklar için yaşadığı süre kadar borçlanma yapılabiliyor.
Sigortadan önceki doğumlar borçlanılamıyor.
Ancak bazı istisnaları da var.
BİRÇOK AVANTAJI VAR
Doğum borçlanmasında bazı ince noktalar var ki annelere ikinci, hatta üçüncü avantaj daha sağlıyor. Yukarıda da belirttiğimiz gibi mevzuatımız staj ya da çıraklıkta geçen süreleri emeklilikten saymıyor ve bu sigortaları başlangıç olarak kabul etmiyor. Ancak verilen sigorta numarası ve tecil geçerli oluyor. E-devletten bakıldığında 'İlk sigorta olunan tarih' ibaresinin karşısında staj tarihi bulunuyor, bu yanlış değil,. İlk sigorta (staj sigortası) olunan tarih bu tarih ancak sigortanın emeklilikle ilgisi bulunmuyor.
Yapılan staj sigortası sağlıkla ilgili, yani iş kazası ve meslek hastalığına karşı yapılıyor.
Ancak işte bu noktada annelere imkân doğuyor. Çünkü anneler sigortadan önceki çocukları borçlanamasa da staj ya da çıraklık sigortası sonrası dünyaya gelen çocukları için borçlanma yapabiliyor. Borçlanma tarihi belirlenirken staj sigortası geçerli sayılıyor.
Emeklilik hesabında kullanılmıyor ama ilk sigorta olunan tarih olarak borçlanma şartını yerine getiriyor.
YAŞI GERİYE ÇEKİYOR
Buradaki diğer avantaj ise sigorta başlangıcının geriye çekilmesi.
Eğer staj ya da çıraklık ile sigortalı çalışmaya başlanılan süre arasında doğumlar olduysa bunlar borçlanıldığında sigorta başlangıcını geri çekebiliyor.
İş hayatına staj yaparak başlayan ve adına kısa vadeli sigorta kolları primi yatan kadın sigortalılar normal sigortayla çalışmaya başlamadan önce çocuk sahibi olmuşsa girişini geriye çekebilecek. Dolayısıyla yaş ve prim şartı da düşüyor.
Hatta 2 yıl geri çekmek suretiyle işe başlangıç tarihi EŞYT kapsamına da girebiliyor.
Böylece yaş şartı olmadan emeklilik imkanı geliyor.
10 SORUDA DOĞUM BORÇLANMASI
1) KİMLER HAK SAHİBİ?
Hangi kurumdan olursa olsun bütün kadın çalışanlar, yani SSK'lı olanlar, kendi işini yapan Bağ-Kur'lular ve memur olan anneler doğum borçlanması yapabiliyor. İsteğe bağlı sigorta ödeyerek Bağ-Kur'lu olanlar da doğum borçlanması yapabilir.
2) PRİM ŞARTI VAR MI?
Bir prim şartı bulunmuyor.
Ancak borçlanma yapabilmek için doğumların ilk sigortalı olunan tarihten sonra gerçekleşmesi gerekiyor.
3) HANGİ SÜRELERİ KAPSIYOR?
Borçlanma yapılması için o sürelerde çalışılmaması, yani primlerinin ödenmemiş olması gerekiyor. Eğer doğumdan sonra çalışmaya başladıysanız, o süreler borçlanılamıyor.
4) NE KADAR SÜRE İÇİN YAPILIYOR?
Her çocuk için 720 gün, yani 2 yıl prim kazanılıyor. Çocuğun doğumundan sonraki 2 yıl çalışılmamışsa, bu süre borçlanma ile kapatılabiliyor ve primler emeklilik hesabında kullanılıyor.
5) ANNENİN AVANTAJI NEDİR?
Kadınlar çalışmadıkları günleri çalışmış gibi hem de toplu olarak satın almış olurlar. Böylece 3 çocuğu olan bir anne 6 yıllık, yani 2160 günlük primi çalışmadan satın alıp emeklilik hesabında kullanabilir.
6) EMEKLİLİK ÖNE ALINIYOR MU?
Belli şartlarda erken emekli eder. Yani yılını ve yaşını doldurmuş bir annenin 2160 gün primi eksikse ve 3 doğumu varsa 6 yıl çalışıp prim ödemesi gerekir. Ancak doğum borçlanması sayesinde 6 yıllık primi toptan öder ve 6 yıl erken emekli olabilir.
7) NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Emeklilik yaşınızın dolmasına kısa süre önce yapılması uygundur. Çünkü bu tarihe kadar çalışıp prim tamamlanabilir.
Ancak emeklilik yaşınızın gelmesine rağmen priminiz eksikse borçlanabilirsiniz.
8) DAHA AZ SÜRE BORÇLANMA İMKANI VAR MI?
Evet. 2 yıllık boşluğunuz olsa bile eğer daha az prim gününe ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabilirsiniz. 1 çocuk için 720 gün, üst sınırı gösteriyor.
İsteyenler 100 gün de borçlanabilir.
9) KAÇ LİRA ÖDEMEK GEREKİR?
Doğum borçlanmasının en düşük ve en yüksek tutarları, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. En az tutar aylık olarak brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor. Bunun 7.5 katına kadar yüksek prim de ödemeniz mümkün.
10) EVLAT EDİNEN DE YAPABİLİR Mİ?
2 yaşını doldurmamış çocuğu eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanması yapabilir. Diğer yandan, evlat edinilen çocuğu doğuran annenin de doğum borçlanması yapma hakkı bulunmaktadır.
Evlat edinilen çocuğu doğuran anne doğumdan evlatlık verildiği süreye kadar olan geçen 2 yılı borçlanabilir. Evlat edinen anne ise çocuğu evlat edindiği tarihten doğumdan sonraki 2 yıllık sürenin dolduğu tarihe kadar olan süreyi borçlanabilir.
