Milyonlarca Bağ-Kurlunun merakla beklediği prim indirimi yeniden gündemde. Yasal düzenlemenin TBMM'ye gelmesi bekleniyor. Peki nasıl uygulanır, kimler yararlanır... İşte soruların cevapları...
2008 yılında yapılan reform ile tüm kurumlar (SSK; Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirildi. Ancak geçmişten gelen çalışma ve prim ödeme şekilleri, emeklilik hesapları gibi konular bulunduğundan bu üç kurum arasında henüz bir norm birliği sağlanamadı.
TBMM'ye düzenlemenin gelmesi beklenirken kafalarda da uygulama ile ilgili birçok soru var. İşte soruların cevapları...
- Prim şartları nasıl belirleniyor? Çalışanların prim yatırdıkları kuruma göre ve işe giriş tarihlerine göre prim ödeme şartları da değişiyor. SSK'da 1999 öncesi için prim şartı 5000 ile 5975 gün arasında değişirken bu tarihten sonra 7 bin güne 2008'den sonra ise kadın erkek tüm çalışanlarda 7.200 güne çıkıyor. Emekli Sandığı'nda ise kadınlar 7200 gün (20 yıl) erkekler ise 9 bin gün (25 yıl) prim ödüyor.
Bağ-Kurlular için ise prim şartları 1999 öncesinde kadınlarda 7200 gün erkeklerde 9 bin gün, sonrasında ise hem kadın hem erkeklerde 9 bin gün olarak uygulanıyor.
- Farklı kurumlardakilerde şartlar nasıl belirleniyor? Üç kurumdan ayrı ayrı çalışması olanlar için hangi kurumdan emekli olacağı son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılarak belirleniyor. Son 7 yıllık sigortalılık süresinde hangi kurum daha fazla ise yani 3.5 yıl (1261 gün) nereden prim yatırılmış ise o kurumun şartlarında emeklilik işlemi yapılıyor. 1 Ekim 2008 sonrasında ilk kez sigortalı olanlarda ise son 7 yıla değil tüm çalışma hayatına bakılıyor ve hangi kurumdan daha fazla prim yatırılmışsa o kurumun şartları uygulanıyor
- Gündemdeki değişiklik nasıl olacak? İlk etapta 1 milyon küçük esnafı ve çiftçiyi ilgilendiren uygulamada Bağ-Kur'luların prim şartı 9 bin günden 7200 güne inecek. 8 Eylül 1999-30 Ocak 2008 arası sigortalı olan Bağ-Kur'lularda gün sayısı şartı hem kadın hem erkeklerde 25 yıl yani 9 bin gün olarak belirlenmiş ancak yaş şartı kadınlarda 58 erkeklerde ise 60 şartı ile uygulanıyor. Yeni düzenleme böylece hem kadınlarda hem erkeklerde prim gün şartını 9000'den 7200'e çekecek.
- İhya ile tamamlanabilecek mi? Daha önce Bağ-Kur'lu olarak çalışmış ancak borcunu ödemediği için primleri dondurulmuş ve borcu silinmiş olanlar eğer eksik günleri varsa ihya yolu ile bu dondurulan primleri satın alabilecek. İhya ödemeleri son brüt asgari ücret üzerinden ve günlerin tamamını almak şeklinde uygulanıyor.
- Kimler yararlanacak? Düzenleme ilk etapta basit usulde vergilendirilen, bakkal, kasap, terzi, berber gibi 10 kişi ve altında işçi çalıştıran küçük esnafın yararlanacağı şeklinde açıklanmıştı.
Bunlara çiftçi Bağ-Kur'u olanlar da katılacak. Ancak kapsam düzenleme hazırlandıktan sonra kesinleşecek.
- Yaş şartı ortadan kalkacak mı? 7200 prim gününü tamamlayanlar sigortalılık başlangıç tarihine göre belirlenen yaşı sağlıyorsa emekli olabilecek. Ancak primi dolsa da yaşı beklemek gerekecek.
01.05.2008 sonrası sigortalılığı başlayanlar için ise yine 9 bin gün şartı ve kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş ile başlayan ve 65'e kadar kademeli olarak artan emeklilik yaşının tamamlanması gerekiyor.
● Erken emeklilik olacak mı?
Yapılacak 1800 günlük indirim ile Bağ- Kurlular 7200 gün ile emekli olabilecek. Tabii yine kadınlarda 58 erkeklerde 60 olan yaş şartının da tamamlanması gerekecek.
- EYT'liler yararlanabilecek mi? Yasanın kapsamı henüz net değil.
Ancak kapsam belli olduktan sonra hak sahibi Bağ-Kur'luların ilk sigortalı oldukları tarih 8 Eylül 1999 öncesinde ise, yani EYT'liler ise 9 bin günü beklemeden 7.200 günle emekli olacaklar.
- Son 7 yıl kuralı değişir mi? Gelecek uygulama sadece belli bir kesimi ilgilendiren prim düşüşü olarak görülüyor.
Bu yüzden arklı kurumlarda çalışması olanlar için geçerli son 7 yıldaki 3.5 yıl çalışılan kurum kuralında bir değişiklik olmayacak.
- Başvuru gerekecek mi? Söz konusu düzenleme hak sahipleri ile ilgili kapsamı ve tarifi de yapacak.
Prim gün sayıları otomatik olarak düşeceği için 7200 güne ulaşan için şartlar tamamlanmış olacak. Ancak emekli olabilmek için yaş şartını da tamamladıktan sonra başvuru şartı bulunuyor.
