6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi riskli binaların yenilenmesi için büyük bir ders oldu. Ülke genelinde kentsel dönüşüm çalışmaları hızlandı. Özellikle deprem riski yüksek olan İstanbul ve İzmir gibi şehirlerde belediyeler hummalı bir şekilde riskli yapı tespiti yapıyor. İzmir'de kentsel dönüşüm artışlarının görülmesi memnun edici. Mesela Karşıyaka'da neredeyse her sokakta inşaat çalışmaları görülmeye başlandı. Nihayet insanlar parayı değil canını düşünüyor.
Kentsel dönüşüm, riskli ve sorunlu binaların tespit edilerek güvenli ve yaşanılabilir hale getirilmesi için binaların yeniden yapılmasıdır. Bir yandan da kentin dokusunu bozan sorunların giderilmesi, depreme dayanıklı olmayan, doğal afet nedeniyle oluşacak zararların en aza indirilmesini amaçlamaktadır.
Malum, deprem çok ağır maddi kayıplara yol açmakta, manevi kayıpların telafisi ise mümkün olmamaktadır.
Asrın felaketinden çıkarılan dersler kentsel dönüşüm sürecinde iyileştirmeye yönelik yeni düzenlemelerin oluşmasına yol açmıştır. Örneğin, Yapı Denetim şirketlerlerinin şantiye alanına uzak bir lokasyondan atanması, uygulamada çeşitli sorunlar çıkarıyordu. Bazı yapı denetim şirketlerinin, denetimini etkin işlememesine ve suistimaline yol açabiliyordu.
Yapı denetim şirketi, şantiye alanına gelmeden müteahhitten fotoğraf isteyerek sanki inşaata gelmişçesine rapor düzenleyebiliyordu. Sektörde bu tarz yanlışların önüne geçebilmek, denetim sisteminin daha etkin yürütülebilmesi için yeni bir düzenleme yapılıyor.
MÜTEAHHİTLER İÇİN REVİZYON
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, sahadan gelen talepler doğrultusunda yapı denetim sisteminde önemli bir düzenlemeye gidildiğini ve ilk pilot bölgenin İstanbul olduğunu belirtti. Yapı denetim şirketlerinin inşaat sürecinde çok ciddi sorumluluğu bulunuyor. Objektif, adil ve profesyonelce iş yapmaları ülkemiz için çok önemlidir. Bu firmalar bilimsel standartlarda inşaatların yapılmasını sağlamakta en yetkili kurumlardır. Ayrıca yapı denetim şirketleri fiiliyatta kat maliklerinin hakkını korumakla yükümlüdür, ancak ne yazık ki bazıları sözde müteahhitler, onlara baskı yaparak usulsüz sonuçlara yol açabilmektedir.
Nitekim deprem bölgesinde bunlara şahit olduk. İşte bu nedenlerle kentsel dönüşümün rant değil hizmet bilinciyle olması, sürecin bir sanat anlayışı ve bilinciyle tamamlanması çok mühim.
Yeni düzenlemede müteahhitler için de revizyona ihtiyaç var. Sadece eğitimli, yetkin, tecrübeli kişiler "müteahhit" belgesi alabilmelidir. Alanında uzman olmayanlara böylesine büyük bir risk ve sorumluluk yüklenmemelidir. İlaveten, inşaatın tüm aşamalarında görev yapacak ustaların mesleki yeterliliği olmalı, sıkı bir eğitim sürecinden geçirilmelidir.
Deprem bölgesindeki yeni binaların yıkılmasında dikkat çeken en önemli ayrıntı işçilik hatalarıydı.
DİKKAT ÇEKEN HUSUSLAR
Son dönemde inşaat sürecine ilişkin kamuoyunda dile getirilen diğer bir konu "inşaatlarda usta yetersizliği" şikayetlerinin artmasıdır. Özellikle Türkiye'nin deprem bölgesinde bulunması, dönüşecek bina sayısının çok yüksek olması gibi nedenlerle bu açığı için kapatmak için, inşaata yönelik okulların sayısı artırılabilir. Çünkü ülkemizin en önemli sorunlarının başında deprem gerçeği vardır. Yeni düzenleme öncesi sektördeki uzmanların dikkat çektiği hususlar şöyle özetlenebilir:
● Kentsel dönüşüme yönelimi artırmak, halkın ilgisini çekmek amacıyla ada ve parsel bazında arazileri birleştirerek donatı alanları oluşturabilmek için imar düzenlemelerinin yapılması, ● Çarpık kentleşmeyi önleyici düzenleme yapılması için il ve ilçelerde mimari projelerin belirlenmesi, ● İnşaat şirketlerine proje kredileri için faiz indirimi sağlanması, ● Kat maliklerinin aralarında anlaşmadan karot aldırması durumunda, süreli baskı nedeniyle yanlış müteahhit kararı vermesi, ● Diğer taraftan, inşaatların tıpkı araç muayene edilir gibi belirli periyotlarda kontrolden geçirilmesi gerektiğine uzmanlar dikkat çekiyor.
