Fürug Ferruhzad

Komşumuz İran'da birkaç hafta önce seçimler vardı ve halk, rejim kaynaklı yaşadığı başta kronik ekonomik krizden kurtuluş umudu ile sandıklara gitti. İran halkı reformist aday Dr. Mesut Pezeşkiyan'a oyunu verdi. Her ne kadar günümüzde İran İslam Cumhuriyeti'nin genel politikalarının tanımlanmasından ve denetiminden sorumlu kişi İran'ın dini lideri -Ali Hamaney- olsa da, devlet başkanı dini liderden sonraki en yetkili merci olarak, Pezeşkiyan iktidarından kadınlara karşı katı kuralları dayatan eylemlerin sınırlayabileceğine yönelik genel bir beklenti var. Urla'nın ikonik sanat mekanı Urladam'da, İran'ın geçen yüzyılda yetiştirdiği en ünlü kadın şair Füruğ Ferruhzad'ın Nazan Kesal tarafından canlandırıldığı bir oyunu seyrettik. Metin yazarlığını Şebnem İşigüzel'in yaptığı oyunu, Berfin Zenderriloğlu yönetiyor. Nazan Kesal, performansı ile İranlı kadının çektiği acıları kaskatı bir gerçeklik olarak seyirciye anlatıyor.

'BiR ANLIĞINA ÖZGÜR BIRAK'
Füruğ Ferruhzad'ın yaşamı, sadece zamanının yönetim erkinin başındaki Şah diktatörlüğünün zalimliğine değil, toplumlarda görülen erkek baskısına da bir başkaldırıdır!Bir şiirinde bunu şöyle dile getirir:
Gel, varlıkların en bencili ey erkek, Gel, kafesimin kapılarını aç Beni ömür boyu zindanda tuttun zaten, Hiç olmazsa, bir anlığına özgür bırak"

BİRÇOK ÖDÜL ALDI
5 ocak 1935 yılında doğan Ferruhzad, 1967 yılı kışında öldüğünde 32 yaşında idi.
Bu kadar kısa bir sürede şair yazar, oyuncu, yönetmen ve ressam kimliğinde, İran'ın 20. yüzyılda yetişmiş en önemli sanatçısı olmayı başardı. Şiirler yazmaya 16 yaşında başladı.
Kamalolmalk Teknik Okulu'nda Resim ve Kostüm Tasarımı okudu. Henüz çocuk denecek yaşta ailesinin baskısı ile aynı zamanda kuzeni de olan Parviz Shapour ile evlendirildi. Bu evlilik, "Kamyar" ismini verdikleri bir çocukları olmasına rağmen ancak 1954 yılına kadar sürdü. Geleneksel toplumda, henüz 19 yaşında boşanmış bir kadın kimliğinde yaşamanın güçlükleri üzerine eklenen başta yazar ve yönetmen İbrahim Gülistan ile ilişkisinin yansımaları, hayatını kronik acılara yönlendirse de şiir yazmaya hiç ara vermedi. Çünkü şiir yazmak, yaşamı için esin kaynağı idi. Esir, duvar ve İsyan ismi ile şiir kitapları basıldı.
Geniş bir hayran kitlesine ulaştı. İbrahim Gülistan ile yaptığı belgesel film çalışmaları kapsamında,1962'de Cüzzamlı hastaların sorunlarına yönelik olarak çektiği "The House Is Black" uluslararası camiada büyük yankı yaptı ve birçok ödül kazanmasına yol açtı. UNESCO ve Bernardo Bertolucci ile yolları kesişti. Tovallodi Digar adlı şiir kitabı bu dönemde raflarda yerini aldı...

KESAL PERFORMANSI
Füruğ, Farsca ışık anlamına geliyor...
Füruğ Ferruhzad da döneminde kendi toplumunun kadınlarının çektiği acıları gün yüzüne çıkardı. Kendi çağının karanlık dini ve siyasi faunasına sıkışmış, soluksuz kalmış Ferruhzad, ruhunun derinliklerindeki isyanı şiirlerine yansıtırken, yaşamının her döneminde hissedilen derin bir yalnızlığı bünyesinde taşımış...
Yarattıkları ve ürettikleri ile acılarına merhem olmaya çalışmış, yaralarını sarmalamış.
Çorak topraklarda başkaldıran bir başak gibi her şeye rağmen ayakta kalmayı başaran Ferruhzad, kadınlara yönelik negatif ayrımcılığa karşı bir bayraktar olarak toplumunu öncü insanlarından olması yanında, sosyal aydınlanma ve radikal dönüşüm için de bir kıvılcım çakmış. Nihayetinde kendisine dayatılan hüzünlerin yorgunluğu, sonsuz derinlikteki yalnızlıklara itse de eylemden ve mücadeleden vazgeçmemeyerek 'şiirsel' bir isyana imza atmış, kısacık ömründe... İşte bu anıtsal kadın, Urladam Ağaçlı Sahne'de sergilenen 'Yaralarım Aşktandır' oyununda İzmirlilere tanıtılıyor. Senaryosundan oyuncusuna kadar hepsinin hemcinsi olmasının getirdiği duyarlılıkla, minimal bir dekorda, maksimal bir Nazan Kesal sahne performansı ile tüm seyircileri adeta sandalyelerine çiviliyor, lokal bir acının evrensel hale gelmesini adım adım izleyicilere nakşediyor... Geride üzerinizde insanlığa dair derin bir acı kalıyor ve evimize dönerken ünlü rock grubu Noir Desire'in, Furuğ Ferruhzad'in şiirinden esinlenen 'rüzgar bizi sürükleyecek' şarkısı uzaklardan kulaklarımızda yankılanıyor...
Bu muazzam oyunu kaçıranlar, 30 Ağustos'u ajandalarına not etsinler. Nazan Kesal'ın performansı, Urladam'da saat 21.00'de tekrarlanacak.