Piri Reis’in izinde 10 yıl

NİHAN YARKENT İNCE

Dünyanın ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen'i anlattığı belgesel filmiyle adını duyuran İzmirli yapımcı-yönetmen Gülşah Çeliker, tam 10 yıl ünlü Türk denizcisi Piri Reis'in izini sürdü. Küçüklüğünde babası ile Kaptan Cousteau'nun belgesellerini izleyen ve hayatını drama belgesellere adayan Çeliker, Piri Reis belgeseli için kolları sıvadı.

Uluslararası nitelikteki belgeselle Piri Reis'in yine kendisi gibi ünlü Kaşif Kristof Kolomb ile olan ilişkisi, gizli kalan efsanevi hikayeleri gözler önüne serilecek.
Belgeselde yıldız oyuncular rol alacak. Piri Reis'i ünlü aktör Mehmet Günsür, Kristof Kolomb'u İtalyan oyuncu Riccardo Scarmarcio oynayacak.
Piri Reis'in gemide geçen ve pek bilinmeyen aşk hikayesinin kahramanı Ester için yine ünlü oyuncu Serenay Sarıkaya'ya teklif götürülecek. 'Gizemli Kaptan Piri Reis' belgeselini çekmenin bir tek nedeni olduğunu söyleyen Çeliker, "Kristof Kolomb yurtdışında ilkokullarda bile okutuluyor, Piri Reis de onun kadar değerli ama yeterince tanımıyoruz. Tüm dünya bilsin istiyorum" dedi.
MİLLİ KAHRAMANIMIZ
Sizi belgesel çekmeye iten nedenler nedir?
İzmirliyim ve lisansüstü eğitimimi yapımcılık üzerine İngiltere'de yaptım.
Henüz okurken kafamda hangi belgeselleri çekeceğimi listelemiştim. Yurtdışında kalınca milli duygularınızı daha yoğun hissediyorsunuz. Ülkenin kahramanı kimler, oturup bunları araştırıyorsunuz.
En azından bende öyle oldu.
Birçok belgesel çekildiğiyle kalıyor, sizin belgesel anlayışınız nasıl?
Arşiv araştırması yapan çok az insan var hatta yok denecek kadar az. Sadece doktora tezleri için üniversitelerde araştırma yapanlar var. Bunlarla halka dönük bir eser ortaya çıkmıyor. Bense sinemalarda izlenebilecek halka dönük bir belgesel yapmaya çalışıyorum.
SABİHA GÖKÇEN BENİM İDOLÜM
İlk belgesel Sabiha Gökçen sonrası ise Piri Reis. İkisi de tarihe damga vuran isimler. Sadece bu niteliklerinden dolayı mı onlara yoğunlaştınız?
İlk projem Sabiha Gökçen idi. O benim çocukluk önderimdi. O dönemde araba kullanamayan kadınlar için uçak kullanan biri büyük bir idoldü. Piri Reis ise benim için bir dünya kahramanı. Çünkü dünya haritalarını yapmıştı. Bir bilim adamı, bir kaptan. Yüz ünlü Türk hikayelerinde var olan bir isim. 2004 yılında düzenlenen Uluslararası Piri Reis Sempozyumu'na katıldım. Belgesel fikri orada netleşti.

Daha önce Piri Reis ile ilgili yapılmış belgeseller var, bunun farkı ne olacak?
Evet doğru ama onlar harita üzerine çekilen belgeseller.
Benim yapmak istediğim drama belgesel. Ayrıca onu bilimsel kimliği ile karşılaştırmalı tarihsel bir dönemi yansıtacak.
O dönem çok özel bir dönem. Keşifler çağı.
Denizde güçlenmenin, fethetmenin gerekli olduğu, yeni kıta ve hammadde kaynaklarının keşfedilip ülkelerin zenginleşmesine aracı olduğu bir dönem. Hatta bu ülkeler arasında bir yarışa dönüyor. Haritalar gizli satılıyor. Ülkeler birbirleri ile istihbarat yarışına giriyor. Piri Reis onların öncülerinden biri.
Marko Polo ve Kristof Kolomb ile meslektaş olan bir isim.
GİZLİ BİR AŞK HİKAYESİ
Bu belgeselin araştırması neleri kapsıyor, izleyici ne görecek?
Topkapı Sarayı arşivlerinden gizli Vatikan arşivlerine, Venedik, Cenova, İtalya ve Madrid, Salamanca, İspanya, Lizbon, Portekiz arşivlerine uzanan derin bir araştırmayı kapsıyor. Piri Reis'in amcası Kemal Reis'in yanında denizcilik kariyerine başlaması, Kristof Kolomb ile karşılaşmaları, seyahatler arasında gizli bir aşk hikayesi, eserleri, dünya haritaları, Kitabı Bahriye (Akdeniz Atlası), son Hint seferi ve haksız ölümü aktarılacak. Bunlar akademisyenlerin görüşleriyle destekleniyor.
Hatta Kristof Kolomb'un 15. kuşak torunu Prof. Anunciada Colon de Carvajal ile yapılan görüşme yer alacak.

YETERİNCE DEĞER GÖRMÜYOR
Bu durumda Piri Reis'i sanırım en iyi bilen isimlerdensiniz, sizce onu yeterince tanıyor muyuz?
İşte belgesel bunun için var. Onun bilimsel kimliğini, dünya vizyonunu insanlara tanıtmak istiyorum. Yeterince değer görmediğini düşünüyorum.
Osmanlı'nın yetiştirdiği en önemli bilim adamı. Onu bütün perspektifi ile anlatmaya çalışacağım. Aşk da dahil. Kristof Kolomb yurtdışında ilkokullarda bile okutuluyor, Piri Reis de onun kadar değerli ama yeterince tanımıyoruz.
Piri Reis'in Amerika haritasını ilk defa çizen bir kaptan ve kartograf olarak dünya haritaları ile dünya tarihine adını altın harflerle yazdırdığını anlatmak istiyorum.
Böylesine bir belgeselin bütçesi de olacaktır. Bu noktada ne durumdasınız?
Kültür ve Turizm Bakanlığı projemi destekliyor. 400 bin euro civarında bir bütçe gerekiyor, bunun 150 bin euro'luk kısmını sponsorlar ve kendi kaynaklarımla sağladım.
Ancak şu an her türlü desteği bekliyorum.
KOLOMB İLE HOCALARI ORTAK
10 yıl süren araştırmanızda en çok ne dikkatinizi çekti, neleri keşfettiniz Piri Reis'le ilgili?
İtalya'da bulunduğu yılları keşfettim mesela. Piri Reis'in kayıp yılları var. Bazı dönemlerde nerede ne yaptığı kayıp. Ben İtalya'da, Venedik'te olduğunu keşfettim. Orada fazla kalıp, çalışma yapınca istenmeyen insan ilan edilmiş, bunu keşfettim.
İspanya'da da keşif peşindeyim hatta bir profesör hocam benim için bir makale yazdı. Kristof Kolomb ile Piri Reis'in ortak bir harita hocası var. O adamın İstanbul'a gelip çalıştığı söyleniyor.
Onları bir bilim adamı gibi değerlendirebiliriz, bunları keşfettim.