Geçen senenin son çeyreğinden bu yana iktisadi faaliyet hızında belirgin bir gerileme gözleniyor. Bu yılın son iki çeyrek büyüme hızları sonrasında ekonomi yönetimi yıllık büyüme hızını yüzde 0,5 düzeyinde öngörmüştü.
Tabi büyüme hızı potansiyel büyüme hızının altında kalınca doğal olarak işsizlik oranı da yükseliyor. Ne yazık ki işgücü piyasalarında bu basit denklem geçerli oluyor. Bir ekonomi potansiyel büyüme hızını yakaladığında ancak işsizlik oranının yükselmesini engelleyebiliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu Temmuz ayı istihdam verilerini açıkladı.
TÜİK'in yaptığı çalışma sonuçlarına göre işsizlik oranı yüzde 13,9 seviyesinde gerçekleşmiş. Tarım kesimi çıkarıldığında işsizlik oranı yüzde 16,5'e çıkıyor. Tarım dışı işsizlik verisinin ekonomik performansın daha net bir göstergesi olmasının nedenlerinin başında tarım kesimi istihdamının mevsimsel özellik taşıması geliyor.
Aynı zamanda kırsal kesimde yaşayanlar aile işçisi gibi bir statü ile istihdama dahil ediliyorlar.
GEÇİCİ DEĞİŞİMLER OLABİLİR
Tarım dışı istihdam gibi işgücü piyasasının kalitesini gösteren diğer bir veri ise genç nüfus olarak tanımlanan 15-24 yaş aralığındaki işsizlik oranı. Bu yaş grubundaki işsizlik Temmuz ayında yüzde 27,1 seviyesine ulaşmış.
Son verilerde dikkat çeken diğer bir konu ise işgücüne katılım oranının geçen yılın aynı dönemine göre gerilemiş olması. Oysa uzun süredir işgücüne katılım oranı yükseliyordu. İşte bu yüzden ekonomi istihdam yaratmasına rağmen işsizlik oranı yükselebiliyordu. Ancak Temmuz ayında işgücüne katılım oranı düşerken işsizlik artmış.
Gelelim işgücü piyasasından gelen en güçlü sinyale...
Bazı ayların mevsimsel özelliği gereği istihdamda geçici olarak değişimler olabilir.
Örneğin yaz aylarında mevsimlik işçilerde ya da bazı hizmet sektörlerinde, turizm gibi, canlılık olur ve işsizlik oranı gerilemiş gibi görünebilir. Bu yüzden daha sağlıklı analiz için mevsimsel faktörlerin verilerden arındırılması gerekir. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı uzun aradan sonra ilk kez yükselmiş.
İNŞAATTAN KAYNAKLANIYOR
Bu dikkat çeken sinyallerin en önemli payı inşaat sektöründen geliyor. Kredi faiz oranlarının yüksek olması konut talebini ne yazık ki daralttı. Diğer taraftan sektörün finansman sıkıntısı da eklenince arz tarafında şişme oldu, yeni konut yapımları durdu. Yılın ikinci çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak inşaat sektörü toplam katma değeri yüzde 12,7 azaldı.
Sonuçta sektör işgücü istihdamını da beraberinde düşürünce işsizlik de kaçınılmaz olarak yükseldi. Sanayi sektörü de benzer şekilde olumsuz etkiledi işgücü piyasasını.
Ekonomi yönetimi 2020 yılında büyüme hızının yüzde 5'lere ulaşmasını bekliyor. Eğer bu seviyeler yakalanabilirse işsizlik oranı daha fazla yükselmez çok az da olsa hafif geri çekilme olabilir.
Büyümenin beklendiği gibi ivmelenmesi için olmazsa olmaz koşul dış talebin yani net ihracatın belirgin bir katkı yapmasıdır.
Ancak küresel ekonominin yavaşlamış olması özellikle Türkiye'nin en fazla ihracat yaptığı Avrupa ülkelerinin durgunluğa girmesi sıkıntı yaratabilir. Dolayısıyla işgücü piyasasından gelen bu sinyaller iyi okunmalı ve ivedi bir şekilde işsizliği aşağı çekmek için önlemler alınmalı.
