2021 enflasyon gelişmeleri

Aslında Aralık ayı ve 2021 yılı enflasyon rakamları pek sürpriz olmadı.
Çünkü gerek Para Politikası Kurulu toplantıları sonrası yayımlanan tutanaklarda gerekse son 'Enflasyon Raporu'nda yükselişe vurgu yapılıyordu ve son aylarda enflasyonun nedenleri döviz kurundaki artışlara, küresel gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki yükseliş ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmelerine bağlanıyordu.
PPK enflasyona baskı yapan bu faktörleri açıkça belirliyor. Buraya kadar sorun yok. Ancak faktörlerin enflasyon üzerindeki etkilerinin ağırlıklı olarak geçici, arz yönlü dışsal gelişmelerden kaynaklandığı tespiti biraz düşündürücü... Dolayısıyla bu faktörler de benim para politikalarımın etki alanının dışında kalıyor yaklaşımıyla politika faiz oranını aşağı çekiyor. Para Politikası Kurulu'nun son toplantısına ilişkin basın duyurusunda aynen şu cümleyi kullanılmıştı; "Kurul, politika faizinin 100 baz puan indirilerek, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki arızi faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin ima ettiği alanın kullanımının tamamlanmasına karar vermiştir."

MALİYET ETKİLİ OLMUŞ!
Oysa TÜİK'in dün açıkladığı verilerden net bir şekilde gözlemlediğimiz gibi PPK'nın altını çizdiği faktörlerden kurlardaki gelişmeler enflasyona daha fazla etki ediyor. Kurlara duyarlı ürün gruplarının bazılarındaki artışlar ortalama maliyet enflasyonun üzerinde gerçekleşmiş.
Örneğin ara mallardaki artış oranı yıllık bazda yüzde 92.13'e ulaşmış. İmalat kesimindeki maliyet artışları ise yüzde 77.44 seviyesinde olmuş. Enerji maliyetlerinin küresel düzeyde yükseldiği bir gerçek...
Türkiye'de ise artan enerji fiyatlarına bir de kur faktörü ekleniyor.
Talep enflasyonu göstergesi olan TÜFE'de de benzer yansımalar söz konusu olmuş. Enerjiyle yakın ilgisi olan ulaştırma grubundaki fiyat artış oranı aylık bazda yüzde 28.49, yıllık bazda da yüzde 53.66 seviyesine kadar çıkmış.
Arz yönlü gelişmelerden etkilenen gıda grubuna bir de ulaşım artışı eklenince yüzde 43.8'e ulaşmış.

ENFLASYON FAİZ MAKASI
Resim asıl özel kapsamlı TÜFE rakamlarında belirginleşiyor. Yani Merkez Bankası'nın faiz indirme gerekçesi olarak öne sürdüğü 'para politikası etki alanı dışındaki arızi faktörlerin' yer aldığı Özel Kapsamlı TÜFE C grubundaki yıllık fiyat artışı yüzde 31.88 düzeyinde gerçekleşmiş.
Manşet enflasyonu değil çekirdek enflasyonu dikkate alsak dahi reel faiz oranı yüzde -18 oluyor. Şu an ABD için aynı hesabı yaparsak reel faizin orada sadece yüzde -4.65 olduğunu görüyoruz.
Aynı şekilde Avrupa'da sıfır faiz oranına rağmen reel faizler yüzde -2.4'lerde.
Birkaç örnek daha vereyim. Brezilya'da çekirdek enflasyon arındırıldıktan sonraki faiz oranı yüzde +1.75, Rusya'da yüzde -0.21, Meksika'da yüzde -0.17.
Akaryakıtta devletin üstlendiği paydan vazgeçmesi, firmaların hâlihazırda yüksek girdilerle üretim yapmış olmaları Ocak ayı hatta birkaç ayın enflasyonunun da makul seviyelerin üzerinde gelmesine neden olacak gibi görünüyor. Yani baz etkisinin hemen devreye girmesi olasılığı düşüyor.
Dolayısıyla PPK'nın 20 Ocakta yapacağı ilk toplantı reel faiz oranının daha da açılması açısından hayati önem taşıyor