Çalışma hayatını düzenleyen yasalarımızda işvereni de çalışanı da koruyan kurallar bulunuyor.
Çalışanlar işten ayrıldıklarında üç farklı tazminat alabiliyor. Tabi belli şartları yerine getirmek gerekiyor. İhbar tazminatı, kıdem tazminatı ve geri dönüş tazminatı belli şartlar dahilinde işini kaybeden çalışanlara ödeniyor.
Kıdem tazminatı son brüt ücretin çalışılan süre ile çarpılması sonucu bulunuyor.
Kıdem tazminatını alabilmek için kendi kusur ve isteği dışında çıkartılmış olmak ve en az 1 yıl çalışmış bulunmak gerekiyor. İhbar tazminatı ise kişinin o işyerindeki kıdemine göre 8 haftaya kadar çıkıyor. Geri dönüş tazminatında ise 30 kişiden fazla işyerinde çalışanlar, 1 ay içinde dava açtıklarında 8 brüt maaşa kadar tazminat alabiliyor.
HATALARDAN KAZANILIYOR
30 kişiden az personeli olan ve Türkiye'deki çoğunluk şirketlerin çalışanlarının ise farklı bir güvencesi bulunuyor. Bu çalışanlar işe geri dönüş davası açamıyorlar ancak 'kötü niyet tazminatı' ile alacakları parayı 3'e katlayabiliyorlar.
Kötü niyet tazminatı fesih hakkını kullanırken işverenin yaptığı hatalarla ortaya çıkıyor. Burada çalışan işten çıkartılırken haksızlığa uğraması söz konusu oluyor. Örneğin bir işçi sadece evlendiği için ya da hamile kaldığı için işten atılmışsa devreye kötü niyet tazminatı giriyor. Yine ırk, cinsiyet ayrımı, sendika üyeliği, hakkını arama gibi konularda da kötü niyet tazminatına ya da ayrımcılık tazminatına hükmediliyor.
Bir işveren işçinin gerçek maaşını bordroya yansıtmıyor ve prim vergi kaçırıyorsa çalışan da bunu Çalışma Bakanlığı'nın ALO 170 hattına bildirmişse bu sebeple çıkartıldığında kötü niyet tazminatı devreye giriyor.
İşten çıkartılan bir arkadaşına şahitlik yaptığı için işten atılan çalışan için de bu hak kullanılıyor.
Kötü niyet tazminatı işçiye ödenen ihbar tazminatının üçle çarpılması ile bulunuyor. İşçinin kıdem ya da ihbar tazminatı almış olması kötü niyet tazminatı almasına engel değil.
O yüzden her durumda kötü niyet tazminatı ödeniyor. Hesaplama yapılırken giydirilmiş (maaş dışındaki ödemeler de eklenmiş) brüt ücret dikkate alınıyor.
GSS primi yükseldi
*2017 Mayıs'tan bu yana 53,33 TL olan GSS prim ücretim bu ay 60,29 olarak çıkıyor. Sebebini öğrenebilir miyim? Lütfi AKER
Genel Sağlık Sigortası primleri daha önce üç ayrı şekilde ödeniyordu. Eve giren gelire göre bu primler 400 liralara yaklaşıyordu. Ancak geçen yıl yapılan düzenleme ile bu primler teke düşürüldü ve brüt asgari ücretin yüzde 3'ü kadar prim getirildi. Böylece geliri olmayanlar dışında herkes ayda 2017 için 53,33 lira ödeyerek sağlık hizmeti aldı. Buna göre 2018'de de brüt asgari ücretin yüzde 3'ü kadar prim ödenmeye devam edilecek. Brüt asgari ücret bu yıl için 2.029,5 TL olduğu için ödeyeceğiniz prim miktarı da yükseldi.
Buna göre 2018 prim miktarı 60,88 lira olacak.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
18.06.1994 tarihinde sigortalı oldum. 1971 doğumluyum.
6400 günüm var. Emeklilik şartlarım nedir? Neslihan ASLAN
20 yıl 51 yaş ve 5750 gün şartlarınız var. Yıl ve prim tamam. 2022 yılında emekli olursunuz.
Kasım 1993 sigorta girişim. 1967 doğumluyum. Prim gün sayım 5694. Ne zaman emekli olabilirim? Lütfi Umur AKER
25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. Yıl şartı bu sene Kasım ayında dolacak.
Priminiz tamam. 2021 yılında emekli olursunuz.
1960 doğumluyum.
1981 yılında sigortalı oldum. Aralıklarla çalıştım. 4700 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Yusuf KART
25 yıl 46 yaş ve 5075 gün şartlarınız var. Yıl ve yaş tamam, 375 gün daha prim ödeyip emekli olabilirsiniz.
ASKERİK İÇİN İSTİFA
31.12.2018'te askerlik için tecil hakkım bitiyor ve askere gitmem gerekiyor.
Bunu iş yerine en erken hangi tarihte bildirmem ve en erken hangi tarihte işten çıkmam gerekiyor. Askere gitme süresi uzayabilir ve bu durumda işsizlik maaşı alabilir miyim? Volkan AKIN
Askerlik sebebiyle işten ayrılacak olan çalışanların kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır. Ancak ihbar tazminatı alamamaktadır.
İşten ayrılırken 4857 sayılı İş K. 17. maddesinde belirlenen ihbar sürelerine uymanız gerekmektedir. Kıdeminize göre belli bir süre önceden işyerine ayrılacağınızı bildirmeniz gerekiyor. Ayrılmak için askerlik işlemlerinin yapılacağı makul bir süre olması lazım. Bu süre uzadığı vakit kıdem tazminatını alamama riski de doğar.
Tabi ihbar süresine uymanız da gerekiyor.
Askerlik için ayrılmayıp işten çıkartıldığınızda işsizlik maaşının diğer şartlarını taşıyorsanız ödenek bağlanacaktır. Askere giderken ödenek kesilir dönüşte bağlanır.
Sadece askere gitmek için ayrıldığınızda ise askerlik dönüşü 1 ay içinde başvurursanız işsizlik maaşı alabilirsiniz. Bunun için işten ayrılma tarihi ile askere gidilen tarihe kadar geçen sürenin 3 ayı geçmemesi gerekiyor.
