Sosyal güvenlik sistemimiz sigortalılar kadar vefat ettiklerinde geride kalan yakınlarını da koruyor. Sigortalı vefat ettiğinde eşi ile birlikte çocukları da belli şartlarda maaş alabiliyor. Böylece hem dul kalan eşler hem de yetim kalan çocuklar babalarının ya da annelerinin gelirinden faydalanıyorlar. Üstelik eşlere bağlanan maaşta bir gelir olması engel sayılmıyor. Yani eşi vefat eden kişi emekli de olsa bir yerde çalışıyor da olsa dul maaşı alabiliyor. Sadece çalışan ya da emekli olan eşe bağlanan dul maaşının oranı yüzde 75 değil yüzde 50 olarak uygulanıyor.
ERKEKLER DE ALABİLİYOR
Dul maaşı bilinenin aksine sadece kadınlara değil eşi ölen erkeklere de bağlanıyor.
Bunun için ölüm tarihinde medeni kanuna göre evli olmak yeterli. Maaşın devam etmesi için de ikinci bir evlilik olmaması gerekiyor. İkinci evlilik yapıldığında ilk eşten alınan dul maaşı (ölüm aylığı) kesiliyor.
HAK KAYBI OLMUYOR
Ancak ikinci evlilik yapıldığında maaş kesilse de kazanılmış hak ortadan kalkmıyor.
Çünkü eğer dul eş daha sonra evlendiği kişiden boşanır veya dul kalırsa ilk eşinden dolayı yeniden dul aylığı alabiliyor.
Bunun için müracaat etmesi yeterli oluyor. Bekar olduğunu ispatlayan belgeler ile eski maaşın bağlanmasını da talep edebiliyor.
İKİ MAAŞ OLUYOR MU?
İkinci eş de vefat etmişse yeni bir ölüm maaşı hak etme durumu ortaya çıkıyor. Buna göre hem ilk eşin hem de ikinci eşin maaşını alma imkânı bulunmuyor.
Bu durumda hangi maaş daha fazla ise onu tercih etme hakkı var.
2008'deki reformdan sonra özellikle çift maaş alma durumları kısıtlandı. Ancak bu tarihten önceki vefatlarda farklı kurumlar olmak şartıyla hem anneden hem babadan maaş alma imkânları da bulunuyor.
2008 sonrasında yapılan ödemelerde, anne ve babadan ayrı ayrı maaş hakkı kazanana, yüksek olan aylık tam, düşük olan yarım ödeniyor. Birden çok çocuğundan aylık hakkı kazanan anne-babaya ise yüksek maaş tam, düşük olan ise yarım ödeniyor. Hem eşinden dul hem de yetim maaşı kazanan birini tercih ediyor.
İKİNCİ KEZ MAAŞ
5 yıl kadar çalıştım ve sonrasında 10 ay işsizlik maaşı aldım. Tekrar işsiz kalma durumumda ne zaman ve kaç ay süreyle işsizlik maaşı alabilirim? Ne kadar daha çalışmam lazım? Meltem KINACI
İşsizlik maaşı aldıktan sonra iş bulduğunuzda yeniden işsizlik maaşı almanın şartları da yeniden belirleniyor. Yani işsizlik maaşı almak için gerekli son üç yılda 600 gün ve son 120 gün kesintisiz prim şartlarının yeniden oluşması lazım. Bu yüzden yeniden işsizlik maaşı alabilmeniz için üç yıl içinde en az 600 gün daha çalışmanız gerekiyor.
SERVİS ZORUNLU MU?
İşyerinde servis hizmeti yok. Gidip gelmek zor oluyor. İşveren servis koymak zorunda mı? (ismi saklı)
Öncelikle belirtelim. İşyerinin servis koyma, yemek verme ya da maaşa zam yapma gibi yasal mecburiyetleri bulunmuyor.
Yani yasalarımız bu konularda işverenlere bir mecburiyet yüklemiyor.
Bu konular tamamen sözleşmelerle belirleniyor. İşe girerken yaptığınız sözleşmede eğer servis maddesi bulunuyor ve iki tarafta bunu imzalamışsa o zaman servis mecburi hale geliyor. Konulmazsa sözleşmeye uyulmadığı için size haklı fesih imkanı da doğuyor. Aksi halde servis koyma mecburiyeti yok.
AGİ MAAŞIN İÇİNDE
Asgari ücret ile çalışıyorum. Asgari Geçim İndirimi maaşın içinde diyorlar doğru mu? Mehmet SUCU
Bu konu çok tartışılıyor.
Kısaca anlatalım. Asgari Geçim İndirimi bekar bir işçi açısından baktığınızda Asgari ücretin içinde olarak ödeniyor. Yani 2020 lira asgari ücret alan bir bekar işçinin 191 lira 88 kuruşluk AGİ ödemesi bu maaşın içinde veriliyor. Eğer bu işçi evli ve çocuk sahibiyse o zaman AGİ'si artıyor. Örneğin bu işçi bekar değil de eşi çalışan 2 çocuklu birisi olsaydı AGİ'si 191 lira değil 249,44 lira olacaktı. 191 lira 88 kuruştan fazla olan kısım asgari ücrete ekleniyor. Bu işçi o zaman 2.078 lira 46 kuruş maaş alıyor. Bekar olmayan çalışanların asgari ücretlerinin üzerinde mutlaka AGİ farkı bulunmalı.
