Türkiye'de yaklaşık 12 milyon emekli var. Bunların bir kısmı çalışmaya devam ediyor.
Yasalarımızda emekli olduktan sonra çalışmanın önünde bir engel bulunmuyor. İzin, tazminat, işe geri dönüş gibi özlük haklarında da emekli çalışanlar açısından bir ayrım bulunmuyor.
Sadece yatırılan primler ikinci bir emeklilik sağlamıyor.
İşte 10 soruda çalışan emeklilerin hakları ve konuyla ilgili merak ettikleri:
KESİNTİ YAPILMIYOR
1- Emekli olup çalışmaya devam edersem emekli maaşımdan kesinti yapılır mı?
Emekli olduktan sonra hem emekli maaşı alıp hem de ister başkasının yanında isterseniz de kendi adınıza çalışabilirsiniz.
İşçi olarak 4A'lı çalışanlar için devreye Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) girer. İşveren, çalışan için Sosyal Güvenlik Kurumu'na SGDP yatırmakla yükümlüdür.
2- Kendi işinde çalışanlardan da kesinti yapılıyor mu?
Eskiden Bağ-Kur kapsamında ve vergi mükellefi olan ya da şirket ortaklarından maaşlarından yüzde 10 kesinti yapılırdı.
Bu uygulama 2016'da kaldırıldı.
Artık emekli olduktan sonra ticari faaliyette bulunmaya devam edenlerin emekli maaşlarında kesinti yapılmıyor, bu kişiler prim de ödemiyor.
1 YIL BEKLEMEK GEREK
3- Kimlerden SGDP kesintisi olmaz?
Kendi adına tarımsal faaliyette bulunanlardan, işçi ya da devlet memuru olarak çalışıp emekli olduktan sonra kendi işini kuranlardan, eğitim kurumlarında ücret karşılığı ders verenlerden, vakıf üniversitelerinde görev alanlardan SGDP kesintisi yapılmıyor.
4- Emekli çalışanlar kısa çalışma ödeneği ya da ücretsiz izin desteği alabilir mi?
Emekliler işsizlik sigortası primi kesilmediğinden kısa çalışma ödeneğinden de, nakdi ücret desteğinden de yararlanamaz.
5- SGDP süreleri sigortalılık süresinden sayılır mı?
İşçi statüsünde çalışanlar için SGDP süreleri sigortalılık süresinden sayılmaz, hizmet birleştirmesi yapılamaz.
6- Emekli çalışanlar tazminatta nelere dikkat etmeli?
Bir işyerinde çalıştıktan sonra emekli olanlar istedikleri zaman ayrılıp kıdem tazminatını alabiliyor.
Son işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak kaydıyla ne kadar kıdemi varsa o kadar tazminat ödeniyor. Daha sonra bir başka işyerinde de 1 yılı doldurup kendi istek ve kusuru dışında çıkartılırsa bu kez ikinci tazminatı da alabiliyor. Emekli olurken kendi isteğiyle ayrılmasına yani istifa etmesine rağmen kıdem tazminatını alabilen emekli, çalışmaya başladığında istifa ederse para alamıyor.
Buna dikkat etmek gerekiyor.
Emekli olduktan sonra tazminatınızı alıp aynı işyerinde devam ederseniz kıdeminiz sıfırlandığı için yine 1 yıl beklemeniz gerek.
İHBAR TAZMİNATI ALIR
7- Emekli çalışanın kıdem tazminatı nasıl hesaplanıyor?
Emekli bir çalışan da 1 yıl dolduktan sonra işten çıkartılırsa, kanunun tarif ettiği ihbar ve kıdem tazminatını brüt maaş üzerinden alıyor. 20 yıl çalışıp 5 yıl aynı işyerinde devam edenler eğer emeklilik işlemi sırasında tazminatını almamışsa 25 yıl üzerinden, almışsa 5 yıl üzerinden kıdem tazminatını alıyor.
8- Emekli çalışanlar da ihbar tazminatı alır mı?
Emekli işçiler, haklı bir gerekçe olmadan işten çıkartıldıklarında ihbar tazminatı alır. İhbar tazminatı süreleri kıdem tazminatını sıfırlayıp sıfırlamadıklarına göre değişiyor.
KIDEMİNE GÖRE İZİN
9- Yıllık izinlerle ilgili hesaplamalar nasıl yapılır?
Emekli çalışanların izin günleri, diğer çalışanlar gibi kıdemlerine göre belirleniyor. Hatta 50 yaşından büyük olanlara kıdemine bakılmaksızın 20 günden az izin verilemiyor.
10- Emekli çalışan rapor parası alır mı?
Emekli çalışanlar hastalandıklarında ya da raporlu olduklarında diğer çalışanlar gibi rapor parası almıyor. Sadece iş kazası ve meslek hastalıklarında ödeme ortaya çıkıyor.
