■ Eşimin herhangi bir sigortası bulunmuyor. Yaşı da çok geçmiş değil. İleride çalışma imkanı da olabilir. Ancak bu günler de boş geçsin istemiyoruz. Acaba sigortalı yapabilme şansım var mıdır? Bunun yolu nedir? Halil KARAKAYA
Türkiye'de emeklilik için üç şart bulunuyor. Bu şartlardan birisi işe giriş tarihine göre belli bir yaşa gelmek, diğeri belli bir prim ödemek ve ilk sigorta olunan tarihten sonra kadınlar için 20 erkekler için 25 yılın geçmesi. SSK kapsamındaki bu emeklilik şartları 9 Eylül 1999'dan sonra değişikliğe uğradı ve yıl şartı ortadan kalktı. Buradaki en önemli şartlardan olan prim ödeme şartı ise değişik şekillerde oluyor. Bir işyerinde çalışanların primlerini işveren ödüyor. Kendi işini kuranlar ise Bağ-Kur kapsamında prim ödüyorlar. Borçlanma yolu ile yani doğum ve askerlik gibi sürelerin satın alınması yoluyla da prim elde edilebiliyor. Bir başka yöntem ise çalışma imkanı bulamayanlar ya da kendi işini kuramayanlar için geçerli. Bu da isteğe bağlı sigorta. 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek emeklilik için ilk adımı atmış oluyor. Okurumuz Halil bey de eşine isteğe bağlı sigorta yaptırabilir ve her ay prim ödeyebilir. İsterseniz biraz daha detaylı bakalım.
■ Kimler isteğe bağlı sigortaya başvurabilir? Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından; ● 5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan ● Sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar ● Kendi sigortalılıkları nedeniyle Türkiye'de sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar ● 18 yaşını dolduranlar. Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre isteğe bağlı sigortaya devam edenlerin, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın Kanun kapsamında isteğe bağlı sigortalılıkları devam ettirilecektir.
■ Nereye ve nasıl başvurulmalı? İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan "İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" ile ikametgahlarının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüklerine/ sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. ✔ Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacaktır. ✔ 5434 sayılı Kanunun mülga 12'nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçilik başvuruları, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil Daire Başkanlığı Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhiye/Ankara adresine yapılacaktır.
■ Sigorta ne zaman başlıyor? İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
■ Ne kadar prim ödenmesi gerekiyor? İsteğe bağlı sigorta primi prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen prime esas aylık kazancın % 32'sidir. Bunun % 20'si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12'si genel sağlık sigortası primidir. İsteğe bağlı sigortalılığın devamında belli süre prim ödememe halinde sigortalılığın sona ermesi uygulaması kaldırılarak, ait olduğu ayın primini en geç 12 ay içinde ödemeyen sigortalının o aya ait primini ödeme imkanı olmayacak, 12 ay geçmedikçe diğer aylara ait primlerini gecikme zammı ile ödenmesi imkanı ve talep veya ölüm dışında isteğe bağlı sigortalılık sonuçlandırılmayacaktır.
■ Nasıl sona eriyor? ✔ İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden ✔ Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden ✔ Ölen sigortalının ölüm tarihinden itibaren sona erer.
■ Süre değerlendirilmesi nasıl olacak? 01/10/2008 tarihinden itibaren ilk defa isteğe bağlı sigortalı olanlar ile 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi isteğe bağlı sigorta primi ödeyen sigortalıların 01/10/2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreleri 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.
SAĞLIK HİZMETİ VAR
Yapılandırmadan yararlanıp tüm borcumu sıfırladım. Emekliliği hak ettim. 2023 Mart ayında emekli olacağım. 2023 Mart ayına kadar sağlık hizmetlerinden yararlanabilir miyim? Necmettin YURTLU
Öncelikle belirtelim emekliliği hak etmeniz için tüm şartların yerine gelmesi gerekiyor. Anlaşılan yaşı bekleyeceksiniz. Böylece 2023 yılının mart ayında emekliliği hak edeceksiniz. O yüzden şu anda eğer çalışmıyorsanız, ya da kendi işyerinizden prim ödemiyorsanız GSS primi ödemeniz gerekir. Ya da başkasının bakmakla yükümlü olduğu kişi değilseniz yine GSS ödemeniz gerekir. Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için ayda 107 lira prim ödemeniz lazım. Bu şekilde sizle birlikte eş ve çocuklarınız sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Eğer geliriniz düşük ise kaymakamlığa gidip gelir testine girerseniz ve eve giren gelir kişi başına üsgari ücretin üçte 1'inden az çıkarsa yani 1.192 liradan az çıkarsa bu primi de devlet ödeyecek.
