Dil, bir kültürdür. O dildeki kelimelerin, o ortak kültürün birikiminin süzgeçten geçmiş halidir.
Dolayısıyla dildeki deyim ve ifadeler, o halkın yaşayışını ve yaşama bakışını bize gösterir. Geçenlerde, çok acayip bir iki sözcük öğrendim. Başka dilde olan bu kavramları biraz daha deştim sonra... Amacım, karşılığı dilimizde ancak birden fazla kelimeyle anlatılabilen durumları içeren kavramları bulmaktı.
Bakın neler buldum...
Gattara: (İtalyanca) Kendini kedilerine adamış yaşlı ve yalnız kadın
Komorebi: (Japonca) Ağaç dalları arasından süzülerek gelen gün ışığı
Mudita: (Sanskritçe) Başkalarının sevinciyle mutlu olmak
Schadenfreude: (Almanca) Başkasının zarar görmesine sevinme
Jayus: (Endonezce) Yapılan esprinin komikliğinden değil de kötülüğünden gülmek
Mamihlapinatapai: (Güney Amerika- Yaghan dilinden) İki insanın da yapmak istemediği ancak ikisinin de söylemeye çekindiği için yapmamalarını umarak bakışmaları (Bu sözcük, dünyanın başka dillere çevrilmesi en güç sözcüğü imiş)
Toska: (Rusça) Hiçbir nedeni olmadan hissedilen üzüntü, keder
Tartle: (İskoçça) Bir tanıdığınızı diğeri ile tanıştırrıken ismini unutmak yüzünden yaşadığımız utanç duygusu
Fernweh: (Almanca) Uzaklara , daha önceden gidilmeyen yerlere gitmeye duyulan özlem
Saudade: (Portekizce) Bir zamanlar kaybettiğin birinin/bir şeyin bir daha asla senin olmayacağını anladığında yaşadıüın üzüntü
Tsundoku: (Japonca) Sürekli kitap alıp okumadan kütüphaneye yerleştirmek
Cringe: (İngilizce) Birisi adına utanmak
Cingulamania: (Portekizce) Birine sarılmak için duyulan özlem
Pochemucka: (Rusça) Çok fazla soru soran kişi
Bakku-Shan: (Japonca) Arkadan bakıldığı sürece güzel görünen kadın
Culaccino: (İtalyanca) Masada ıslak bardaktan geriye kalan iz
Age-otori: (Japonca) Saç kesiminden sonra daha kötü görünmek Bu kavramlar sadece dilimizde değil, dünyanın pek çok dilinde karşılığı olmayan sözcükler.
Listeye bakınca, aslında çoğuna ihtiyaç olduğunu görüyoruz. 'Olsaydı hiç fena olmazdı' diyebileceğimiz, yaşamın 'defacto' olarak içinde olan ama dillendirilmeyen ne çok kavram varmış! Yine de dilimizde bu konuda zengin olduğumuzu söyleyebiliriz. Mesela dilimiz, dünyan en empatik dillerinden biridir. 'Geçmiş olsun', 'Kolay gelsin' gibi kavramlar hangi dilde var ki?
Hele bir de 'hele hele' diye bir kavram var ki, onun karşılığını ben kendi dilimde bile bulamam.
