İzmir'de 1-3 Ekim tarihlerinde "2. Uluslararası Alevi Ritüelleri Sempozyumu yaplıdı. Ritüel "Bir din veya inanç sistemine ait ibadet, ayin, merasimler ve bu esnada uyulması gereken usul ve kurallar" demektir.
Özellikle Alevi-Bektaşi topluluklar için ritüeller, hayatı şekillendiren bir fonksiyona sahiptir. Cem Ayini Alevilikte toplu halde icra edilen ve semah dönülen zengin içerikli bir ibadettir. İkrar Cemi, Musahiplik Cemi, Dar Cemi gibi çeşitleri bulunur. Muharrem ayında 10-12 günlük oru, ayrıca Hızır orucu vardır. Çeşitli vesilelerle kurban kesilir. Kirvelik, musahiplik, düğün ve cenaze ritüelleri bulunur.
Sempozyumun akademik koordinatörü Doç. Dr. Mehmet Ersal Katip Çelebi Üniversitesi'nde Türk Halk Edebiyatı hocası olup çalışmaları daha çok Alevi-Bektaşi kültürü üzerinedir. Çalışkan bir bilim adamı olan Ersal Türkiye'de ve Almanya'da bu alanda birçok benzeri faaliyetlere de ön ayak olmaktadır.
BAŞLICA KONULAR
Bu yılki sempozyumda yurt dışı ve yurt içinden bilim insanları bildiri sundular. Konular arasında cenaze merkezli ritüeller, Cem ritüelinin tasavvufla ilişkisi, Alevi ritüellerinde değişim, Alevi-Bektaşi ritüellerinin kökeni, Tekke ve kutsal mekanlar ziyareti, Bir tekamül yolculuğu olarak Alevi ritüelleri, Hak Halili dergahında semah ritüeli, Ziyaretlerde gerçekleştirilen sağaltma ritüelleri, Kırklar ceminin fantastik edebiyata uygulanması gibi bildiri başlıkları vardı. (Fantastik, anlatılmak istenenleri hayal ürünü şeylerle, olağanüstü hayallerle ifade eden edebiyat türü demektir.)
Bu sonuncu bildirinin sahibi Ayşe Acar'ın "Kırklar Meclisi-Hünkar Bektaş" adlı yeni çıkan bir romanı olduğunu öğreniyoruz. Yazar kitabında "geleneksel olanı modern formda yeniden dile getirmek" istediğini belirtir. Temel kaynağı da Hacı Bektaş Vilayetnamesi'dir.
DEYİŞLERDE ANLAM ZENGİNLİĞİ
Alevi ritüelleri deyince ilk akla gelen semah ve müzik geleneğidir. Buradan hareketle 3 Ekim 2021 Pazar akşamı "Aşkla Deyişler" etkinliğinde Ender Balkır ve Erdal Erzincan'ın sahne aldığı konser yapıldı. Ahmet Adnan Saygun Sanat Merkezi'nin muhteşem salonu dolup taştı.
Ender Balkır mütevazı ve sempatikti. İyi hazırlanmış, bir saat süren, aksaksız ve başarılı bir icra gösterdi. Bu arada geleneksel Alevi-Bektaşi deyişlerinin, bizim irfanımızı yansıtan ne kadar anlamlı sözleri olduğuna bir kere daha şahit olduk. Aşık Hüdai'den bir örnek:
Gönül çalamazsan aşkın sazını/ Ne perdeye dokun ne teli incit/ Eğer çekemezsen gülün nazını/ Ne dikene dokun ne gülü incit
Bekle dost kapısın sadık dost isen/ Gönüller tamir et ehli dil isen/ Sevda sahrasında Mecnun değilsen/ Ne Leyla'yı çağır ne çölü incit
Rızaya razı ol hakka kailsen/ Ara bul mürşidi müşkülde isen/ Hakikat şehrine yolcu değilsen/ Ne yolcuyu eğle ne yolu incit
Gel Hak'tan ayrılma hakkı seversen/ Nefsini ıslah et er oğlu ersen/ Hüdai incinir inciden versen/ Ne kimseden incin ne eli incit.
Bu kültür ve irfan ziyafetini hazırlayan Doç. Dr. Mehmet Ersal'a ve iyi bir ev sahipliği yapan İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne teşekkür ederiz.
