2008 küresel krizi sonrasında da tanık olmuştuk uçsuz bucaksız alınan önlemlere. Kapitalizmin kalesi ABD aklımızın ucundan geçiremeyeceğimiz önlemler almıştı. General Motors gibi bazı dev özel şirketlere özkaynak aktarmış bir yerde kamulaştırmaya kadar götürmüştü işi. Başta ve FED ve Avrupa Merkez Bankası olmak üzere tüm merkez bankaları parasal gevşemeye gitmişlerdi.
Ancak bu ekonomik kriz oldukça farklı... Hem arz hem de talep şoku bir arada yaşanıyor. Diğeri daha yavaş ve ülkeler bazında yayılırken bu kriz anında tüm coğrafyaları etkisi altına aldı. İşte bu yüzden tüm ülkelerin dış talepleri de iç talep gibi bir anda bıçak gibi kesildi.
BAZ SENARYO
Farklı kılan ilginç bir unsurda şu; bu ekonomik krizin kaynağı ekonomik faktörler değil. 2008 krizinde mortgage kredileri ve bunların sekuritize edilmesi fişeği ateşlemişti. Bu sefer sağlık yüzünden çıkmış bir ekonomik kriz var karşımızda. İşte bu yüzden sağlık tarafı çözümlenmeden ekonomideki kan kaybının da önüne geçmek mümkün görünmüyor.
Pandemi sürdükçe bazı şirketler kilitli kalmaya devam edecek ve açık olan sektörlerdeki faaliyetlerin makul seviyelere ulaşması da gecikecek. Kısacası küresel ekonominin önüne çıkacak olan ekonomik faturanın büyüklüğü tam kestirilememekle birlikte bazı öngörüler ve varsayımlar ile senaryolar yapılıyor.
İMF pandeminin yılın ikinci yarısında sonlanacağı tahminini baz senaryo olarak kabul etmiş. Bu durumda dahi küresel ekonomi yüzde 3 civarında küçülüyor.
Küresel itibarı yüksek Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) ise benzer süreye göre belirlediği baz senaryoda küresel büyüme oranını yüzde -2,8 olarak belirlemişler.
İMF'ye göre Çin ancak yüzde 1,2 büyüyebilecek bu yıl itibarıyla. ABD ekonomisi yüzde 5,9, Euro Bölgesi de yüzde 7,5 küçülecek. Türkiye ekonomisi ise yüzde 5 aşağı gelecek. 2021 de baz etkisiyle toparlanmalar ile yeniden yüzde 5'ler civarında büyüme hızları yakalanacak.
Kötü senaryo pandeminin daha da uzaması ve yılsonunda bitmesi varsayımına dayandırılmış. Bu durumda ne yazık ki küçülme oranları nerdeyse ikiye katlıyor.
Neyse umutlarımızı koruyalım ve baz senaryonun gerçekleşeceğine razı olalım.
MALİYE POLİTİKALARI DEVREDE
FED 700 milyar dolar ile başladığı tahvil alım programının ucunu açtı. AMB mevcut rakama 120 milyar euro ekledi.
Bazı ülkeleri de denkleme dahil edip dolar ve euro likiditesi sağlamaya yönelik aksiyonlar aldılar. Diğer taraftan her merkez bankası kendi ekonomilerinde ödemeler sisteminin sağlıklı çalışabilmesi için ulusal paralarının tabanını genişlettiler.
Maliye politikaları ise toplamda 8 trilyon doları aştı. Bunun 3,3 trilyon doları hanehalkı ve şirketlerin gelir ve harcamalarına yönelik oldu. Kamu sektörüne kredi ve kaynak için 1,8 trilyon dolar ve garantiler için de 2,7 trilyon dolar tahsis edildi.
Rakamlar gerçekte devasa boyutlara ulaştı. Hatta bu önlemlerin devamı da gelebilir sürecin seyrine göre. G-20 ülkeleri toplam gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde 5'ini kullandılar maliye politikaları için. Ülkeler bazında değerlendirirsek bu alana oransal açıdan en fazla kaynak ayıran ülkelerin başında İtalya geliyor. İtalya GSYİH'sının yüzde 4,7 kadar bir mali fedakarlık yapıyor.
Umarız tüm dünya korona virüs belasından bir an önce kurtulur ve alınan yoğun önlemler de ekonomilerin toparlanmasında daha etkili olabilir.
