■ Özel sektörde bir işyerinde çalışıyorum. Emeklilik için önümüzdeki ay başvuru yapacağım. Ancak ayın kaçında başvuru yapacağım noktasında tereddüt yaşıyorum. Erken başvurmak maaşımın erken bağlanmasını sağlar mı? İşten ne zaman ayrılmalıyım? Ayrılmam şart mı? Kemal ATİK
Öncelikle belirtelim emeklilik işlemleri eskiden olduğu gibi artık uzun sürmüyor. İşlemler daha çok elektronik ortamda gerçekleştiği için ortalama bir aylık sürede maaş bağlanıyor. Fakat buna rağmen maaş bağlanması uzun sürerse geçen zaman işleyen maaş toplu olarak emeklilere ödeniyor. Emeklilik dilekçesi verilecek tarih burada önemli. Yine hatırlatmakta fayda var ki, sigortalıların çalıştığı işten ayrıldıktan sonra tahsis talebinde bulunmaları gerekir. Yani işyerinde çalışırken emeklilik başvurusu yapamazsınız. Önce çıkışınızı almalı sonra işlemleri başlatmalısınız. Aylık başvurusunda bulunan sigortalının çalıştığı son aya ait aylık prim ve hizmet belgesi henüz kuruma verilmemiş olsa bile, işten ayrılış bildirgesinin verilmiş olması gerekir ve işveren tarafından bu belgenin kuruma gönderilmesinden sonra aylık bağlama işlemi sonuçlandırılır. Sigortalıların aylıkları, genel kural olarak tahsis talebini takip eden aybaşından başlatılır. (Özel sektör için ayın 1'i, kamu sektörü için 15'i). Bunun için de başvurunun SGK'ya intikal tarihi önemlidir.
BİR SONRAKİ AY BAŞLAR
Gelelim dilekçenin ay içinde ne zaman verileceği sorunuza. Genel kural olarak emeklilik dilekçesi verilip karar alındıktan sonraki ay başından itibaren maaşınız işlemeye başlıyor. Yani siz eğer Haziran ayında dilekçenizi
verecekseniz sizin emekli maaşınız 1 Ağustos'tan itibaren hesaplanacaktır. Bu durumda sizin dilekçe vereceğiniz günün bir önemi bulunmuyor. Yani 1 Haziran'da dilekçe vermek ile 30 Haziran'da vermek arasında bir fark bulunmuyor. Her iki tarihte de dilekçe verenlerin maaşları 1 Ağustos itibariyle başlatılıyor. Ancak tavsiyemiz işlemlerin daha rahat yapılmasını sağlamak adına çok gecikmeden dilekçenizi ay içinde vermeniz olacaktır.
BİLDİRGE YETERLİ OLUYOR
Aylık talebinde bulunabilmek için sigortalının işten ayrılması ve bu durumun SGK'ya bildirilmesi gerektiğini söylemiştik. SGK bu bildirimin İşten Ayrılış Bildirgesi ile yapılmasını yeterli kabul etmektedir. Ancak işverenin bu bildirimi yapmak için 10 günlük süresinin olduğunu düşünmesi nedeniyle zaman zaman aylık başvurusunda bulunacak kişiler açısından mağduriyetler yaşanabilmektedir. Bu nedenle, emeklilik nedeniyle işten ayrılmanız halinde, adınıza düzenlenecek olan İşten Ayrılış Bildirgesinin, 10 günlük süre beklenmeden, bir an önce verilmesini işvereninizden talep etmeniz gerekmektedir. Bu bildirgeyi verirken, işten çıkış kodunun da "emeklilik" olması gerektiğini de hatırlatınız. Bildirgenin SGK kayıtlarına düşmesiyle aylık bağlanması işlemlerinize başlanacaktır.
TAZMİNATI ALIP AYRILABİLİRSİNİZ
■ Temmuz 1980 doğumluyum. 1997 yılından staj sigortası başlangıcı ile sigorta numarası sahibiyim. İlk sigorta prim günü yatırılmaya başlanan tarih Ekim 2003, şu anda 6300 gün primim var. 18 aylık askerlik borçlanması ile prim günümü 7000'e tamamlayıp SGK'dan kıdem tazminatı alabilir yazısı alarak işyerimden 13 yıllık kıdem tazminatımı alarak ayrılmak istiyorum. Eksik günlerimi askerlik borçlanması ile tamamlayabilir miyim? Halil ÜNSAL
1475 sayılı eski İş Kanunu'nun 14. Maddesi hala geçerliliğini koruyor. Söz konusu maddede istifa ederek kıdem tazminatı alınabilecek haller sayılırken emeklilik için yaş dışındaki şartları tamamlamak da belirtiliyor. Buna göre 2003 yılındaki girişinize göre yaş dışındaki emeklilik şartları ya 25 yıl 4500 gün ya da 7 bin gün prim ödemiş olmak. Siz de çalışarak ya da borçlanarak 7 bin günü tamamlarsanız bu şartı yerine getirmiş olursunuz. SGK'dan yazı alarak işyerinize bu gerekçeyle ayrılmak istediğinizi belirten dilekçe yazın. Bizim tavsiyemiz dilekçeyi noter vasıtasıyla göndermenizdir. Son işyerinde 1 yılı doldurduysanız çalıştığınız süre kadar tazminatınızı alıp ayrılabilirsiniz.
İŞTEN ÇIKAN İZİN PARASINI ALIYOR
■ Çalıştığım firma 3 yılımı doldurdum. Önümüzdeki hafta istifa edip ayrılacağım. Tazminat alamayacağımı biliyorum. Ancak kullanmadığım izinler var bunların parasını alabilir miyim? Meltem KARA
İş kanununa göre İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde yani tazminat verilip verilmeyeceğine bakılmaksızın işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. İşçiye çalıştığı dönem içinde kullanmadığı izinlerin toplamı kadar yani 3 sene çalışmış ise ve hiç izin kullanmamış ise 42 günlük ücreti tutarında izin parası ödenmesi gerekir. Siz de istifa etseniz de ne kadar izin kullanmamışsanız bunun parasını son maaşınız üzerinden alacaksınız.
