Milyonlarca çalışan, Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili düzenlemeyi merakla bekliyor. Bu ay sonunda kamuoyu ile paylaşılması beklenen EYT düzenlemesinin Ocak ayında Meclis'te yasalaşması ve emeklilik işlemlerinin de aynı dönemde başlaması bekleniyor.
ÇOĞUNLUK ÇALIŞIYOR
Bakıldığı zaman EYT'lilerin yüzde 80'den fazlasını SSK yani 4A'lılar oluşturuyor.
Bunların büyük bir bölümü de halen çalışan sigortalılardan oluşuyor. Yaş ortalamalarına bakıldığında da genelde 45 ile 50 yaş arasında oldukları görülüyor.
Çalışan EYT'lilerin büyük kısmı bulundukları şirketlerin hafızası durumundalar. Ve her biri birer kalifiye eleman.
Şirketler bu EYT'lileri kaybetmek istemiyor. Bu yüzden EYT'lilerin büyük kısmı emekli olduktan sonra çalışmaya devam edecekler.
TAZMİNAT HAKLARI BULUNUYOR
Mevcut mevzuatımıza bakıldığında emeklilik işlemlerinin başlatılabilmesi için işten ayrılmak gerekiyor. Bu durumda EYT'liler öncelikle çalıştıkları şirketlerden çıkış belgesi alacaklar. Çıkış işlemlerinde yani SGY'ye bildirimde sebep olarak 'emeklilik' gösterilecek.
Bu da onlara tazminat hakkı kazandırıyor.
Mevzuatımıza göre kıdem tazminatı alabilmek için öncelikle son işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak gerekiyor.
Ayrıca işten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılma şartı da bulunuyor.
Böylece istifa edenler kıdem tazminatı alamıyor. Ancak bunun istisnaları bulunuyor.
Yani istifa ederek tazminat almanın yolları var. 1475 sayılı yasanın 14. maddesine göre bunlardan birisi de emeklilik.
Emeklilik sebebiyle istifa edenler tazminatı hak ediyorlar. Bu durumda EYT'liler emeklilik için işten çıkış yapacağından tazminatlarını da alacaklar.
MAAŞA GÖRE ÖDEME
EYT'lilerin tazminatı da diğer çalışanlar gibi çalıştıkları yıl ve son brüt kazançları üzerinden yapılıyor. Burada brüt ücrete ayrıca yıl içinde yapılan düzenli nakit ödemeler de ekleniyor.
Böylece giydirilmiş brüt ücret ortaya çıkıyor. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesiliyor. Tazminat taksite bölünemiyor. Tazminat hesabında gün ve ay olarak çalışılan dönemlerde dikkate alınıyor.
ÖRNEK HESAPLAMA:
Brüt ücret: 12.000 TL Brüt ikramiye: 24.000 TL Çalışılan süre: 12 yıl Ücrete eklenecek ikramiye:
24.000 /12= 2.000 TL
Giydirilmiş brüt ücret:
12.000 + 2.000= 14.000 TL
Tazminat tutarı:
14.000 x 12= 168.000 TL Damga vergisi: 1.275,12 TL Ödenecek tutar:
168.000-1.275,12= 166.724,88 TL
TEKRAR ÇALIŞABİLİRLER
Emeklilik işlemleri için önce çıkış alan sonra tazminatları ödenen EYT'liler ardından tekrar aynı işlerinde ya da farklı bir işyerinde çalışabilirler.
Bunun önünde herhangi bir engel bulunmuyor. Emeklilik işlemleri sonrasında tekrar aynı işleriyle ya da farklı bir işyeriyle sözleşme imzalanarak çalışılabiliyor. Bu çalışma da kayıtlı olmak zorunda. Yani bu durumda emekliler için Sosyal Güvenlik destek Primi (SGDP) ödeniyor. Bu prim yüzdelerinde işveren açısından bir yük oluşturduğu için 5 puanlık da indirim söz konusu olacak.
ASGARİ ÜCRET TAZMİNATI ARTIRACAK
Önümüzdeki günlerde belirlenecek olan 2023 yılı asgari ücreti yeni yılda işten ayrılacak EYT'lilerin tazminatını da artıracak. Şu anda 6471 lira olan brüt asgari ücret örneğin yüzde 50 artış olursa 9.706 lira olacak. Bu durumda Aralık ayında ayrılan bir asgari ücretli ile Ocak ayında ayrılan bir asgari ücretlinin tazminatları farklı hesaplanacak.
Aralık ayında ayrılan ve 10 yıl hizmeti olan bir asgari ücretlinin kıdem tazminatı 64.710 TL olurken bu işçi Ocak ayında ayrıldığında tazminatı 97.060 TL olarak ödenecek. Ayrıca bir aylık tazminat da buna katılacak.
