Suveyş, Arapça Süveyda sözcüğünden kök alan ve "kalbin ortasında var olduğuna inanılan siyah benek" ya da " kalpteki gizli günah" anlamındadır ve dünya deniz ticaretinde önemli bir geçit olan Süveyş Kanalı'na isim olarak verilmiştir.
17 Kasım 1869'da, Mısır Hidivi İsmail Paşa tarafından, büyük bir törenle deniz ticaretine açıldı ama kanal, 26 Temmuz 1956 yılına kadar İngiliz ve Fransız özel sektörünün elinde kaldı, sonrasında, Cumhurbaşkanı Nasır'ın idaresindeki Mısır hükümetinin, kanalı millileştirmesi ile Mısır Devleti'nin idaresine girdi.
Doğrusu Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlama düşüncesi neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir.
220 bin tonluk 20 bin konteyner kapasiteli The Evergreen gemisi, Suveyş Kanalını tıkayarak Dünya Deniz Ticaretine 30 milyar dolarlık zarar verdi.
Allah'tan dev gemi yüzdürülebildi de küresel ticarete olumsuz etki bu sınırlarda kaldı. Süveyş Kanalı'nda, her yıl yaklaşık 18 bin gemi, bir milyon iki yüz elli bin ton yük ile geçiş yapıyor ve bu haliyle dünya ticaretinin yüzde 13'ünü gerçekleştiriyor.
İLK DENEME 2. RAMSES'TEN
Tabii dev limanlar kadar Süveyş gibi önemli kanallar da bu ticaretin önemli ayaklarından.
Osmanlıların,16 yüzyıllarda deniz mevzi komutanlığı olan bu liman, her ne kadar 1859'da kanalın açılması ile stratejik bir hale gelse de, tarihte II.
Ramses döneminde bir kanal yapım çalışmasının yapıldığı biliniyor.
O zamanlar küçük bir kanal olarak açıldığı ama zamanla kumla dolduğu tahmin ediliyor. Devam eden süreçte Romalılar ve daha geç dönemde Halife Ömer zamanında da kanalın açılması düşünülmüş ancak yapımı Portekizlerin baharat yolunu keşfetmeleri sürecinde Osmanlıların bu kanala yoğunlaşmaları ile gerçekleşmiştir.
11 YILDA BİTTİ
Gerçi Napolyon Mısır'ı işgal ettiği dönemde de Fransız mühendisler bir çalışma yapmış, Akdeniz ile Kızıldeniz arasındaki 10 metre yükseklik problemini çözemedikleri için proje gerçekleştirilememiş.
Sonrasında, Osmanlılar, 10 yıllık bir çalışma ile kanalın açılması işini Fransız bir şirkete ihale etmişler.
1830'larda Ferdinand de Lesseps, genç bir diplomat olarak Mısır'da görevliyken tanıştığı, geleceğin Mısır Valisi Said Paşa'dan 1854'te bu konuda bir imtiyaz aldı ve inşaatına ilk kazmayı 25 Nisan 1859 tarihinde vurdu. 287 milyon Fransız altını (yaklaşık 92 milyon 414 bin dolar) maliyet ve yüzbinlerce işçinin emeği ile 11 yılda tamamlandı.
İlk yapımda, 60 metre yüzey genişlik ve 22 metre dip genişliği,1956'da yüzey genişliği 150 metreye vardırdı.
Günümüzde 193 km uzunluğunda ve en dar yeri 300 metre genişliğinde.
1 MİLYON İŞÇİ
Kanalın yapımında yaklaşık 1 milyon işçinin çalıştığı ve on yıllık sürede iş kazaları, açlık, susuzluk gibi zor koşullar ve çalışma şartları nedenleri ile 120 bin civarında Mısırlının hayatını kaybettiği tahmin edilmekte. Avrupa'dan Doğu Afrika'ya, Doğu Asya'ya ve Okyanusya'ya yeni bir rota olarak Süveyş Kanalı, önceleri Ümit Burnu'nu ve Afrika sahillerini baştanbaşa dolaşan gemilerin yolunu 17.400 km'den 9880 km'ye indirerek nakliye ücretlerini indirdi ve yolu kısalttı.
1970'lere kadar yılda ortalama 500 gemi geçerken bu sayı giderek arttı ve yılda 20 binleri geride bıraktı.
Şimdilerde, küresel bağlamda başta gelen Panama, Kiel ve Korint dahil 48 kanala göre, 400 metrelik dev konteyner gemisi 'Evergreen'in ulaşıma set çekmesi ile dünya gündeminde daha çok sözü geçen Süveyş Kanalı, ortaya çıkardığı yıllık 6 milyar dolar gelir ile de Mısır ekonomisinin can damarı!
