Bizler boya fabrikasında çalışıyoruz. Yaptığımız iş gereği yıpranma hakkımız var mı? Eğer varsa yıpranma emeklilikte nasıl kullanılıyor? (bir grup işçi) Öncelikle genel kuralları hatırlayalım. Kısmi yaştan emeklilik, doğum ve askerlik borçlanması gibi yöntemlerin dışında bazı meslekler için de erken emeklilik imkânları var.
'Yıpranma' dediğimiz, kanunun ise Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkânı sağlıyor. Yani bir yılda 12 ay çalışmış birisi 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor ve işe giriş tarihi de 3 ay geri çekiliyor.
Bu da normal çalışanlara göre hem daha fazla prim elde etme imkânı veriyor, hem de yaş şartını geri çektiği için erken emeklilik ortaya çıkartıyor.
AĞIR İŞLER LİSTEDE İLK SIRADA YER ALDI
Bu sistemi genelde ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara yönelik bir uygulama olarak görüyoruz. Mesleklerin listesi 5510 sayılı yasanın 40. maddesinde bulunuyor. Bu maddede sıralanan mesleklerin bir kısmı özel sektör kolları iken kamu kurumları da bulunuyor.
Eğer yılın tamamını FHSZ kapsamında çalışarak geçirmişseniz o zaman mesleğinize göre hak ettiğiniz süre priminize ekleniyor.
Örnek verirsek; kurşun ve arsenik işinde FHSZ için 90 gün belirleniyor. İşçiler 360 gün bu kapsamda çalıştığında, prim gününe 90 gün daha ekleniyor.
Yılın bir bölümünü bu kapsamda çalışmış ama diğer bölümünde kapsama alınmamışsanız o zaman aşağıdaki formül devreye giriyor:
FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı X 90/ 360 = eklenecek gün sayısı örnekle tekrar anlatalım.
● İşçi eğer yılın yarısını FHSZ kapsamında çalışmış diğer yarısını yıpranma kapsamı dışında çalışmışsa, yukarıdaki formüle göre yıpranma günü;
● 180 X 90/360 = 45 gün olarak belirleniyor.
● Böylece bu işçinin 360 günlük primi 45 gün artırılıyor.
SÜRE SINIRINA DİKKAT EDİLMELİ
Yıpranma hesabında her meslek için belirlenen süre sınırları da bulunuyor. Bu süre 5 yılı geçemiyor. Yani ne kadar çalışırsanız çalışın alabileceğiniz ek süre 5 yıldan fazla olamıyor.
Bir istisna bulunuyor. O da Türk Silahlı Kuvvetleri, MİT ve Emniyet mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor. Yaş indiriminden yararlanmak için yeraltındaki işlerde çalışanlar için 1.800 gün, diğer sigortalıların ise 3 bin 600 gün FHSZ kapsamında çalışmış olmaları gerekiyor.
GELELİM BOYA MESELESİNE
FHSZ kapsamındaki bir sektörde çalışmış olmak yetmiyor.
Belirtilen işi yapmak gerekiyor.
Yani çimento fabrikasında yönetici sekreteri olarak çalışan birisi yıpranmadan yararlanamıyor.
Ya da gazetedeki gazetecilik mesleğini yapan gibi muhasebe elemanı yıpranma alamıyor. Yukarıda bahsettiğimiz 5510 sayılı yasanın 40. maddesindeki listede direkt boya fabrikasından bahsedilmiyor.
Ancak bazı kimyasal üretimi yapan işler sıralanıyor.
Bu listeye bakıp sizin yaptığınız işin tarifi var mı görebilirsiniz.
Eğer yaptığınız iş bu maddede sıralanmışsa yukarıdaki formüle göre emekliliğiniz öne çekilecektir.
TAZMİNATTAN KESİLEN VERGİ
Ben yıl başında emekli olarak işten ayrıldım. Tazminatımdan bazı vergi kesintileri yapıldı. Kıdem tazminatından gelir vergisi kesilebilir mi? (ismi saklı) Kıdem tazminatından kesilecek vergiler Gelir Vergisi Kanunu'nun 25. maddesinin 1. fıkrasının 7 numaralı bendiyle düzenleniyor. Buna göre kıdem tazminatları gelir vergisinden istisnadır. O yüzden sizden sadece damga vergisi kesilebilir bunun dışından kıdem tazminatınızdan vergi kesilemez. Daha önce ikale ile ödenen tazminatlar gelir vergisine tabi oluyordu. Ancak 27 Mart 2018 tarihinden geçerli olmak üzere 7103 sayılı Kanun'la yapılan düzenleme ile bu tür tazminatlar da istisna kapsamına alındı. Bu tarihten sonra yapılan tazminat ödemelerinde tazminat tavanına kadar olan kısmı gelir vergisinden istisna tutuldu. Buradaki istisna gazeteciler için geçerli. Gazeteciler tazminat tavanına tabi olmadıkları için 24 ayı aşan tazminat bölümü için vergi kesilebiliyor.
İSTİFA EDENE ÖDEME YOK
Ben 21 Kasım 2014 tarihinde 657 sayılı Devlet Memurluğu Kanununa istinaden 25 yıl üzerinden emekli oldum. 24 Kasım 2014 tarihinde özel bir güvenlik şirketinde güvenlik görevlisi olarak çalışmaya başladım ve halen devam ediyorum. Özel güvenlik şirketinde 10 yılımı tamamladığım 24 Kasım 2024 tarihinde istifa etsem kıdem tazminatımı alabilir miyim? (ismi saklı) Öncelikle söyleyelim, emekli olduktan sonra çalışanlar ile emekli çalışanlar arasında özlük haklar açısından bir fark bulunmuyor. Dolayısıyla nasıl diğer çalışanlar istifa ettiğinde tazminat alamıyorlarsa emekli çalışanlar da istifa ettiklerinde tazminat alamıyorlar. Aynıca 10 yıl çalışmak tazminat hakkı vermiyor.
