14 Eylül 2024 tarihinde Bebek Mahallesi Nef Bebeköy Sitesi'nde, tarihi bir binada Nef Vakfı Kenan Rifai Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Araştırma Merkezi açıldı. İki sergi holünden ilkinde Kenan Rifai'nin biyografik anlatımı sergileniyor. Kenan Rifai Büyükaksoy (1867-1950) son dönem mutasavvıf ve maarifçilerimizden biridir. Ümm-i Ken'an Dergahı onun tarafından açılan son tekkelerden olup, 1908-1925 seneleri arasında hizmet verdi.
Bu sergide Kenan Rifai'nin hayat hikayesi, eğitim öğretim hizmetleri ve eserleri hakkında görseller eşliğinde bilgiler sunulmuş. Ayrıca onun bazı kişisel eşyaları sergilenmiş. Burçak Madran'ın küratörlüğünü yaptığı bu sunum oldukça etkileyici.
Kenan Rifai'ye ait daha zengin malzeme ve görsel eşya ise Fatih Kırtay Sokak'taki Cenan Vakfı binasındadır. Burası aynı zamanda Ümm-i Ken'an Dergahı'nın yeridir. Aslına uygun şekilde yeniden yapılarak kullanıma açılmıştır. Bir Rifai dergahının bütün özelliklerini yansıtır. Ayrıca dergahın yanında Kenan Rifai'nin mesken olarak kullandığı Konak'ta onun şahsi odası, içindeki eşyasıyla birlikte olduğu gibi muhafaza edilmektedir.
TASAVVUF TARİHİNİN SUNUMU
Asıl konumuz olan Bebek'teki Nef Vakfı Merkezi'ne dönecek olursak; buradaki "Mefhumlarla Tasavvuf Tarihi Sergi Holü" benim daha çok ilgimi çekti. Sebebi şu: Tasavvuf her geçen gün daha çok ilgi gören ve benim branşım olan bir alan. Fakat tasavvufu tarihiyle, kavramları, temsilcileri, farklı ekolleri ile tanıtıp anlatmak zor bir iş. Genellikle belli tarihi bilgiler ve belli kalıplar içinde klişe malumat aktarılır ve bununla yetinilir. Oysa çağımızda görsellik ve dijital sunum daha etkileyicidir. Muhteva, işin özü elbette korunacaktır. Ama yeni sunum şekillerine de ihtiyaç vardır.
İşte tanıtmaya çalıştığım Sergi Holü bu alanda bir ilk adım sayılır. "Mefhumlarla Tasavvuf Tarihi" çalışmasının danışmanlığını Üsküdar Ü. Tasavvuf Enstitüsü hocası Prof. Dr. Reşat Öngören yapmış. Konular 9 ana başlık altında ele alınmış: Asr-ı saadet, Zühd, Tasavvuf, Tasavvuf İlmi, Süluk (tasavvuf eğitimi), Tarikat (tasavvuf eğitim metodu), Zikir, Keşif (tasavvufun bilgi kaynağı),Vücud (tasavvufta varlık / tevhid anlayışı). Ayrıca pek çok alt başlık altında tasavvufun tarihi, kavramları, temel kaynakları, başlıca meseleleri ele alınmıştır.
İKİ İLGİ ÇEKİCİ ODA
En sonda iki mekan dikkati çeker; biri dört duvarı ayna kaplı bir oda. "Ayna" metaforu tasavvuf düşüncesinde önemlidir. Burada vahdet-kesret (birlik-çokluk) görüşü temsil ediliyor. Bu odada görünen tek olduğu halde görülenler ise pek çoktur. Öteki, Hıra Mağarası'nı çağrıştıran "Sessiz Oda"dır. Zifiri karanlık içinde, siyah bir mekan, yukarıdan gelen bir ışık huzmesi ilk vahyi hatırlatıyor.
Bu değerli çalışmayı görmek için, İstanbul Bebek sırtlarında Boğaz manzaralı, ağaçlıklar içinde doğal güzellikler arasındaki Nef Bebeköy Sitesi'ne gitmek gerekir. Ayrıca bu sergi ve enstalasyon gösterisi, İstanbul'un daha merkezi bir yerinde ve daha geniş mekanlarda kamuoyuna sunulsa ne iyi olur. Bu sunum bir genel giriş sayılır. İleriki günlerde, alt başlıkların her birinin daha ayrıntılı bir şekilde benzeri usullerle hazırlanıp sunulması temennimdir.
Bu ciddi ve yorucu çalışmada emeği geçen herkese tebrik ve teşekkürlerimi sunarım.
