Merkez Bankası'nın Temmuz ayı ödemeler dengesi verilerine göre cari açık 1.306 milyar dolar gerileyerek 683 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiş. Altın ve enerji hariç cari işlemler 2.746 milyar dolar fazla vermiş. Aylık düşüş sonrası yıllık bazda toplam cari açık oranı da 27.832 milyar dolar seviyesine gelmiş.
Düşüşte hizmetler dengesinin bir önceki yılın aynı ayına göre 2.653 milyar artarak 2.948 milyon dolar fazla vermesi etkili olmuş. Buna karşın alışageldiğimiz gibi dış ticaret yine artarak açık vermiş. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 2020 Temmuz ayına göre 1.022 milyon dolar artarak 2.984 milyon dolara yükselmiş.
Bir kez daha vurgulamamızda fayda var. Cari açık kısaca döviz açığını ifade ediyor. Temmuz verileri sonrasında yıllık düzeyde yaklaşık 27 milyar dolar açığımız var ve bunu finanse etmemiz gerekiyor.
Ancak finanse edilecek döviz miktarının milli gelire oranı kritik sınır olan yüzde 5'in altına gerilemiş durumda
FİNANSMANDA SORUN YOK
Yani finansmanında fazla sıkıntı olmayacak gibi görünüyor. Diğer bir deyişle bu cepheden kurlara gelecek baskı sınırlı düzeyde kalacak büyük olasılıkla. Tabii bunda başta FED olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının uygulayacağı para politikaları da etkili olacak. Tahvil alım programını birkaç ay içinde gündeme almaları, iletişim politikalarında biraz tonu yükseltmeleri ve bu bağlamda faiz artırımına yönelik gelecek yılı işaret etmeleri gibi aksiyonlar doların değerlenmesinin, daha da önemlisi yabancı sermaye akımlarının yönünü gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere doğru çevirmesinin yolunu açacaktır. İşte bu da ister istemez cari açığın finansmanını zorlaştıracaktır.
Bu vurguyu yapma nedenim, malum genellikle cari açığın büyük kısmını yabancı portföy sermayesiyle finanse etmemiz.
Doğrudan yabancı sermayenin finansmandaki payı düşük düzeyde kalıyor.
Yeri gelmişken Merkez Bankası'nın açıkladığı Temmuz ayı ödemeler dengesi verilerinden yabancı sermaye gelişmelerini de görebiliyoruz. Temmuz ayında olumlu bir gelişme olmuş ve doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 1.030 milyon dolara kadar çıkmış. Portföy yatırımları da aynı şekilde artı yönde değişmiş. 1.933 milyon dolar tutarında net giriş olmuş, sıcak para girişlerinde.
Detaylar şöyle; Devlet tahvillerine olan iştahın yabancılar tarafından arttığı görülüyor. Yurtdışı yerleşikler devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 439 milyon dolar net alış yapmışlar. Ne yazık ki hisse senedi tarafı Temmuz'da da negatifte kalmış. Yani yabancılar hisse senedi piyasasında 93 milyon dolar net satış gerçekleştirmişler.
REZERVDE ARTIŞ VAR
Son olarak ödemeler dengesinin diğer ana kalemi olan resmi rezerv değişikliğine bakalım.
Temmuz ayında rezervde 6.7 milyar dolar artış olmuş. Bu artışta reeskont kredilerinin, zorunlu karşılıkların ve swap anlaşmalarının etkisi oluyor. Şu an itibariyle Merkez Bankası'nın brüt rezervi 110 milyar doları aşmış durumda. Bu büyüklüğün ne kadarı Merkez Bankası'na ait yani ne kadarı net ne kadarı değil tartışmasından öte bu tutarın kısa vadeli dış borçları karşılayıp karşılayamadığına odaklanmamızda fayda var. Dolayısıyla 150 milyar dolar civarındaki kısa vadeli dış borç gerçeğini dikkate aldığımızda Merkez Bankası'nın rezervini daha da güçlendirmek zorunda olduğunu söyleyebiliriz.
